Een explosieve, zinderende thriller waarvoor het label “spionagethriller” tekort schiet

Een opvallend veelzijdige, huiveringwekkend actuele thriller die met geen mogelijkheid onder één noemer te brengen valt, maar zich nog het beste laat omschrijven als een “spionagethriller”.

Onheil
Lees Ik ben Pelgrim als een what if- verhaal en duim ondertussen dat het boek niet als inspiratie zal dienen voor ambitieuze moslimfundamentalisten. Of zoals auteur Terry Hayes zijn held laat opmerken: als je rustig wilt slapen, met de gedachte een betere wereld voor je kinderen achter te laten, lees dit boek dan helemaal niet. Want wat ís de mensheid in gevaar als we Hayes moeten geloven. Onbewust van de dreiging van een afgrijselijke post-apocalyptische toekomst zoals Stephen King eerder al uiteen zette in The Stand. De totale wereldbevolking gedecimeerd door een dodelijk virus.

Iconisch
Je mag van een debuut van de van oorsprong Britse scenarioschrijver –zie Hollywood blockbusters als Vertical Limit en From Hell- uiteraard een boel spektakel en (hopelijk!) vergezochte actie verwachten. Hayes held, spion “Pelgrim” werkzaam voor de ultrageheime inlichtingendienst Division, is er een met vele facetten. Een genetische mix van niet de minste iconen der film- en thrilleractiehelden. Hedendaagse helden, zoals de robuuste, rechtvaardigheid najagende loner Jack Reacher (Lee Child) en de getroebleerde anti-held Jason Bourne (Robert Ludlum).

Elementary
En, verrassend genoeg, een ‘ouderwetse’ held: de briljante speurder Sherlock Holmes. Ontsproten aan de geest van Arthur Conan Doyle, die Terry Hayes als rechtgeaarde Engelsman onmiskenbaar hoog heeft zitten. Pelgrim deelt Holmes' verbijsterende vermogen om (het gebrek aan) aanwijzingen te duiden en door logisch denken het ondoorzichtige vlechtwerk van (on)waarschijnlijkheden uit te rafelen, waar nodig gaten zelf aanvullend. Zo is hij de aangewezen man om de vijand zonder gezicht, de ‘Saraceen’ die rondwaart in het Midden-Oosten, na te jagen. ’s Werelds #1 spion speurt naar dito briljante wereldvijand #1, zeg maar.

Alwetend
Het verklaart ook meteen waarom Pelgrim behalve dat hij zijn eigen verhaal vertelt, ook de verteller is van de verhalen van vele anderen. Juist Pelgrim is hier toe in staat, werkt met de gegevens die hij zelf heeft vergaard en maakt er een aannemelijk relaas van. Gekleurd, soms geromantiseerd, met zijn eigen gevoelens en kritiek, maar zeker wat betreft het levensverhaal van de Saraceen voortdurend afstandelijk- reëel en eerlijk. Geeft inzicht tot de beweegredenen van de moslimfundamentalist. Het verhaal van de Saraceen is een authentiek verhaal binnen het verhaal van Pelgrim, staat er zo goed als los van. Spannend en meeslepend, zó zeer dat je soms bijna zou vergeten dat hij de slechterik is.

Dramaturgische middelen
Wat al aangeeft dat Hayes een aparte manier van vertellen heeft. Eeuwig knelpunt in films is het geven van voor het verhaal noodzakelijke informatie die niet getóónd, maar enkel in dialogen verwoord kan worden, met het gevaar dat de actie teveel afneemt en de spanningsboog inzakt. De ‘trucs’ die in films worden toegepast om de info zo subtiel, naturel en aantrekkelijk mogelijk over te brengen past Hayes ook toe in zijn boek, wat zijn toch al afwisselende verhaallijnen nog eens extra onderhoudend maakt. Klein minpuntje: hij strooit íetwat kwistig met dramatische voorspellingen en niet alle hoofdstukken zouden met klinkende (semi)cliffhangers hoeven te eindigen.

'Hitpotentie'
De ongewone aanpak van Hayes wat betreft constructie, perspectief en stijl maakt van Ik ben Pelgrim een explosieve, zinderende thriller waarvoor het label “spionagethriller” domweg tekort schiet. Het is veel meer dan dat. Het is Conan Doyle, Child, Ludlum en King, maar óók een beetje Khaled Hosseini. Met nog een piezeltje Dan Brown. Spannend, intrigerend, informatief en steeds thrilling. Na de 735e pagina sla je het boek dicht met het gevoel minstens vijf boeken gelezen te hebben en dat is ondubbelzinnig positief bedoeld. Van deze thriller gaan we in de media vast nog veel horen.