Fascinerende literatuur

Wat betekenen begrippen als vrijheid en toekomst voor iemand die levenslang gestraft is. Dit is een van de centrale vragen in Een van ons, de nieuwe roman van auteur en journaliste Christine Otten (1961).

Hoofdpersoon in Een van ons is de schrijfster Katrien Achenbach. Zij geeft, evenals als de auteur, schrijfworkshops in een penitentiaire inrichting. Luc S., veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf, neemt niet deel aan de lessen, maar hij houdt ondertussen wel zijn eigen dagboek bij. Daarin is hij ongenadig eerlijk over zichzelf, zijn medegevangenen en Katrien. Het gevoel van Katrien in de gevangenis ‘op haar plek’ te zijn en een bijzondere vertrouwensband te hebben met de deelnemers aan haar workshops, verandert drastisch door enkele gebeurtenissen. Hierdoor wijzigt voor alle betrokkenen de kijk op zichzelf en op elkaar.

Een van ons is van de weinige verhalen in de Nederlandse literatuur, waarin van binnenuit een kijkje wordt gegeven in het reilen en zeilen binnen de muren van een gevangenis. Want een ding is vanaf het allereerste begin duidelijk: het feit dat Otten zelf werkzaam is binnen de PI Zuyder Bos in Heerhugowaard is in alles merkbaar. Beschrijvingen zijn zonder uitzondering geloofwaardig. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat sommige zaken ook duidelijk verzonnen. Het is en blijft een fictief verhaal.

De gekozen schrijfstijl zorgt ervoor, dat de lezer echt een onderdeel van het verhaal wordt. In delen van het verhaal worden de gedachten van Luc letterlijk op papier gezet, zonder gebruik van punten en komma’s. En dat wordt dan gevolgd door zinnen die ruw worden afgebroken. Als je je hiervoor openstelt, gaat het verhaal inderdaad veel meer ‘leven’; je beleeft het verhaal door de letters heen. Otten heeft met deze keuze wel degelijk een risico genomen, omdat het ontbreken van interpunctie wel een extra leesinspanning vereist, waartoe misschien niet iedereen bereid is. Objectief gesproken valt op de uitwerking niets aan te merken.

Naast een bijzonder verhaal biedt Otten ook stof tot nadenken. Door de blik van binnenuit en het leggen van het perspectief bij een personage, dat letterlijk geen toekomst heeft, werpt ze belangrijke vragen op. Vragen die ze om begrijpelijke redenen onbeantwoord laat. Daarover moet de lezer zelf een mening en een oordeel vellen. Met name ook door dit laatste punt is Een van ons een verrijking voor de Nederlandse literatuur. Een boek dat uitnodigt om te lezen en heel vaak te herlezen.