Heftige emoties kristalhelder beschreven

Hoewel deze novelle van Leonid Andrejev al snel na de publicatie in 1908 al bekend werd in Nederland als feuilleton in Het volk is deze schrijver in de vergetelheid geraakt. In 1919 is er een vertaling verschenen, toch is er jarenlang weinig bekend over deze schrijver in Nederland terwijl hij in zijn tijd veel gelezen werd. Gelukkig is er nu een nieuwe vertaling van dit kleinood dat zeker de moeite van het lezen waard is.

Het verhaal draait om een groep van vijf terroristen die, nog voordat ze in actie zijn gekomen, opgepakt en ter dood veroordeeld worden. Aangezien gehangen pas echt zullen hangen als het aantal veroordeelden voldoende hoog is om de beul te laten voorrijden, draait het verhaal niet enkel om deze groep van vijf. Er zijn nog twee veroordeelden en er is nog iemand die bijna slachtoffer werd van een aanslag. De aandacht van deze novelle gaat nauwelijks uit naar de gepleegde misdaad of de rechtszaak maar focust zich op de weken, dagen, uren en minuten voor de dood en wat dit met een mens doet.
Bijzondere opbouw van het verhaal is opvallend en licht wispelturig. Hierbij is het eerste hoofdstuk, dat juist niet draait om de gehangenen zelf, een briljante vondst van de auteur. Hij brengt hierdoor het thema van de novelle opvallend voor het voetlicht.

Deze novelle met dit intense onderwerp is een pareltje uit de Russische literatuur dat heel even zicht geeft op een stukje Rusland van voor de revolutie.
In het nawoord van Bert Natter wordt veel interessante informatie gegeven over de schrijver, zijn oeuvre en de plaatsbepaling van deze novelle. De auteur weet de verschillende emoties rustig en met bij de persoon passende taal, in kaart te brengen. Elk personage krijgt zijn eigen geluid wat het totaal plaatje geloofwaardig maakt. Het effect van de doodstraf op de diverse omstanders komt telkens kort maar kristalhelder aan bod.

"Het was of Moesja door een stille donkere nacht over een brede, effen weg ergens heen reed, zachte veren schommelden en belletjes tinkelden."

Zonder veel woorden er aan vuil te maken schetst Andrejev de omgeving inclusief omgevingsgeluiden zodat de lezer niet alleen de emotie lijkt te voelen maar ook de ervaring lijkt te delen.