Lezersrecensie
Mens versus dier
Pels, de titel van het debuut van Naomi Rebekka Boekwijt klinkt heerlijk zacht. Als een warme deken die je omslaat, een aaibaar vachtje. Juist dat gevoel van warmte ontbreekt bij veel van de personages in deze verhalenbundel. De personages zijn benig, grof, lomp, koel, met gezichten waarvan alleen de ogen lachen, als ze al lachen. Een pels hoort bij de dieren. De mens ondergaat het lot voor zijn eigen bescherming te moeten zorgen. Boekwijt toont ons in zeven verhalen de kale mens en het sobere buitenleven.
Zelf woont en werkt Boekwijt in Zwitserland, op een boerderij. Ze studeerde wijsbegeerte in Leiden. Twee van de verhalen, ‘Buiten niet’ en ‘Driest’, schreef zij voor schrijfwedstrijd Write Now!. Met het eerste won ze de voorronde Den Haag in 2009. Het vormt de krachtige opening van Pels.
Krakend hout
‘Hoe zij al het menselijke wil vernietigen’, luidt het begin van ‘Buiten niet’. ‘Alles wat zij aan zachtheid kan opbrengen, gaat naar de dieren.’ Boekwijt doet er niets aan om de mens (in dit verhaal ‘de vrouw’) met haar taal aan te kleden. Aan de mens is niets verheven, het krijgt geen voetstuk om op te klimmen. In plaats daarvan gebruikt Boekwijt een directe stijl met korte zinnen zonder franje. Ze speelt voortdurend met klanken zoals de k’s in ‘Buiten niet’ die hard klinken als het krakende hout in een door stilte omringde boerderij.
Kenmerkend is ook dat de sfeer vanaf de eerste zinnen voelbaar is. Bijvoorbeeld in ‘Ein Herumspringen im Dunkel’, waarin twee jongens hun ouderlijk huis, in een (geloofs)gemeenschap, voorgoed gedagzeggen. De donkerte van de wandeling omhult de lezer wanneer het hoofdpersonage zich woorden uit de vele preken herinnert; ‘“Mose machte sich hinzu in die Dunkle Wolke, in der Gott war”. Telkens bedacht ik dat er in die donkerte geen God was.’ Vervolgens beschrijft het personage treffend de tirannie van zijn moeder; ‘Het huis kwam me nu niet meer voor als een huis, maar als moeder met een gebouw om zich heen. Haar bewind had zich in alle hoeken genesteld.’
De lege donkerte, de alomtegenwoordigheid van de moeder en de van onderdanigheid zwetende vader beklijven, de hoofdpersonages en hun belevenissen echter niet.
Simpele gedachten
Het vinden van een eigen stijl is een hele prestatie voor een beginnend schrijver. Toch kan niet elk verhaal alleen op stijl en sfeer leunen. De verhalen doen wat onaf aan, bijvoorbeeld wanneer een kus waarnaar lang is toegewerkt eindigt in het simpelweg vertrekken van één van de kussenden. Of wanneer een personage na een ongeplande reis naar Aalborg afsluit met de ‘simpele gedachte’: ‘Had vandaag pa moeten helpen, dat was eenvoudig geweest.’ Deze eindes doen af aan hetgeen ervoor zo raak is beschreven. Het doet je afvragen wat Boekwijt nu eigenlijk wil vertellen.
Pels laat zien dat Boekwijt talent heeft, ze weet met haar stijl en door welgekozen metaforen en filosofische overpeinzingen de lezer vast te pakken. Om haar lezers te blijven boeien zal ze het skelet van haar verhalen moeten verstevigen.
Naomi Rebekka Boekwijt, Pels
paperback, 123 blz, € 17,95
De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 8738 9
Zelf woont en werkt Boekwijt in Zwitserland, op een boerderij. Ze studeerde wijsbegeerte in Leiden. Twee van de verhalen, ‘Buiten niet’ en ‘Driest’, schreef zij voor schrijfwedstrijd Write Now!. Met het eerste won ze de voorronde Den Haag in 2009. Het vormt de krachtige opening van Pels.
Krakend hout
‘Hoe zij al het menselijke wil vernietigen’, luidt het begin van ‘Buiten niet’. ‘Alles wat zij aan zachtheid kan opbrengen, gaat naar de dieren.’ Boekwijt doet er niets aan om de mens (in dit verhaal ‘de vrouw’) met haar taal aan te kleden. Aan de mens is niets verheven, het krijgt geen voetstuk om op te klimmen. In plaats daarvan gebruikt Boekwijt een directe stijl met korte zinnen zonder franje. Ze speelt voortdurend met klanken zoals de k’s in ‘Buiten niet’ die hard klinken als het krakende hout in een door stilte omringde boerderij.
Kenmerkend is ook dat de sfeer vanaf de eerste zinnen voelbaar is. Bijvoorbeeld in ‘Ein Herumspringen im Dunkel’, waarin twee jongens hun ouderlijk huis, in een (geloofs)gemeenschap, voorgoed gedagzeggen. De donkerte van de wandeling omhult de lezer wanneer het hoofdpersonage zich woorden uit de vele preken herinnert; ‘“Mose machte sich hinzu in die Dunkle Wolke, in der Gott war”. Telkens bedacht ik dat er in die donkerte geen God was.’ Vervolgens beschrijft het personage treffend de tirannie van zijn moeder; ‘Het huis kwam me nu niet meer voor als een huis, maar als moeder met een gebouw om zich heen. Haar bewind had zich in alle hoeken genesteld.’
De lege donkerte, de alomtegenwoordigheid van de moeder en de van onderdanigheid zwetende vader beklijven, de hoofdpersonages en hun belevenissen echter niet.
Simpele gedachten
Het vinden van een eigen stijl is een hele prestatie voor een beginnend schrijver. Toch kan niet elk verhaal alleen op stijl en sfeer leunen. De verhalen doen wat onaf aan, bijvoorbeeld wanneer een kus waarnaar lang is toegewerkt eindigt in het simpelweg vertrekken van één van de kussenden. Of wanneer een personage na een ongeplande reis naar Aalborg afsluit met de ‘simpele gedachte’: ‘Had vandaag pa moeten helpen, dat was eenvoudig geweest.’ Deze eindes doen af aan hetgeen ervoor zo raak is beschreven. Het doet je afvragen wat Boekwijt nu eigenlijk wil vertellen.
Pels laat zien dat Boekwijt talent heeft, ze weet met haar stijl en door welgekozen metaforen en filosofische overpeinzingen de lezer vast te pakken. Om haar lezers te blijven boeien zal ze het skelet van haar verhalen moeten verstevigen.
Naomi Rebekka Boekwijt, Pels
paperback, 123 blz, € 17,95
De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 8738 9
1
Reageer op deze recensie
