Zijn grote wielerhard was eindelijk gesatureerd

Ik las "Heldenlevens" van Martin Ros. Uitgebracht als "Sportklassieker" in mei 2015. In het colofon staat keurig dat de tekst van dit boek al eerder verscheen in eerdere boeken van Martin Ros, uitgegeven door Agathon in 1987. Nu had ik zelf al het boek "Wielerhelden", uitgegeven door Het Spectrum in 1991. Zelfde schrijver, zelfde tekst.

Onlangs bracht de Volkskrant ( 20 juni 2015) een overzicht van recent verschenen wielerboeken. "Heldenlevens" staat daar niet bij. Nu ik het boek las, denk ik te weten waarom: het voegt niets toe. Jan van Zanen, burgemeester van Utrecht , schreef het voorwoord in het boek en legt een link met de tourstart in Utrecht, 4 juli 2015. Dat is het enige wat actueel is, voor de rest duikt Martin Ros op herhaling de wielergeschiedenis in.

Nu ken ik Martin Ros nog van de televisie, waar hij tot 2007 boeken besprak. Dat deed hij fenomenaal; als je hem had gehoord over een boek, zo enthousiast en meeslepend, wilde je het zo snel mogelijk zelf ook lezen. Maar nu ik Heldenlevens las, weet ik dat vertellen over een boek iets anders is, dan er zelf ook een schrijven. Het viel namelijk tegen. Het boek begint sterk: als Martin schrijft over zijn eigen, "rijke Roomse"jeugd en over hoe hij verliefd raakte op de wielersport. Tot en met bladzij 44 gaat het goed. Maar dan komen de helden van Martin. De meeste uit tijden die u en ik niet meer kennen: vóór de Tweede Wereldoorlog. En helaas slaagt hij er niet in de helden tot leven te wekken: dat komt door zijn taalgebruik. Martin wil teveel in één zin. En overdrijft. Een paar voorbeelden? "Bartali, deze verdomde Toscaan naar het woord van Malaparte, is nog altijd iemand met een ouderwets, maar kerngezond kloppend, rooms hart." En dat terwijl Bartali nog amper is geïntroduceerd. Hoezo verdomde Toscaan? En hoezo Malaparte? Dat kom je als lezer niet te weten.

Nog een: ""Zoals het jaar daarop Kübler tegen Coppi, zo opende Louison Bobet tegen Bartali op de zwaarste Alpenkammen nog een door moed, inzet en wilskracht imponerend tegenoffensief." Zo'n zin moet je drie keer lezen voor je begrijpt wie wat doet. Martin Ros slaagt er niet in om zijn helden een identiteit te geven. De ene keer rijden ze de concurrentie (dezelfde helden die in een ander hoofdstuk worden opgehemeld) in een bergrit op een half uur achterstand, de andere keer storten ze in en verliest de held zelf op een verschrikkelijke manier. Maar waarom dat zo gaat?

En de opgeklopte manier van schrijven gaat je op een gegeven moment tegenstaan. "De renners gebruiken  hun vrouwen vaak niet meer dan als washandjes voor hun vuile sokken". Pardon? "Coppi laat zich te achteloos op het hele kwartieren aan z'n broek smeren, vindt Kübler". Over Hugo Koblet: "Heeft hij zijn carrière door zich te bandeloos uit te leven te vroeg ten verderve gevoerd?" Over Kübler: "In 1942 staat Kübler voor het eerst oog in oog met Fausto Coppi, die dan al, wat Kübler niet weet en zo graatmager als hij is, in het hoofd rondloopt met het werelduurrecord".
Na die zin dacht ik: wie is er nu graatmager (Coppi of Kübler) en wat heeft dat nu met dat werelduurrecord te maken en begon ik me te ergeren. En dan kom je ook nog eens fouten tegen: "Zelfs de in Bobets gouden jaren -1953, 1954, 1955- waren schrijvers van het uitzichtloze existentialisme bij het zien van Bobet soms bereid toe te geven dat het leven toch geen geheel zinloze passie was". En op blz. 258: "Al was Jean ,daar ng een stuk briljanter". Het rare is dat in het boek uit 1991, in dezelfde tekst niet deze fouten staan. Ik worstelde door en las toen: "Bovendien nog gekweld door koorts lag Bobet huilend in zijn bed, niet meer in staat om te lopen, ook door de aambeien die een paar jaar later ook Koblet vaak zouden vellen".

Toen werd mij wel duidelijk: dit boek is opnieuw uitgebracht in de hoop graantjes mee te pikken uit de Tour-de-France-ruif van dit jaar. Er is niet gekeken naar de zinsopbouw, naar de leesbaarheid en er zijn alleen maar fouten aan toegevoegd. Jammer dat ik dit moet schrijven over de man die ik in zijn optreden als boekbespreker zo bewonderde. Maar ja, zoals hij zelf schrijft over Eddy Merckx: mijn wielerhard is door dit boek meer dan voldoende gesatureerd!