Grijze muis wordt stoer schaap

Schrijver en kunstenaar Cobi van Baars is vooral bekend geworden door haar boek De onbedoelden, dat het tot de shortlist van de Libris Literatuurprijs heeft gebracht. Deze vierde roman van haar hand heeft ervoor gezorgd dat ze bij een groot lezerspubliek bekend is geworden. Dat ze bepaald geen one trick pony is blijkt wel uit haar vijfde roman Vacht!. Thematisch gezien zijn er misschien wel wat overeenkomsten tussen beide boeken te bedenken, maar de leeservaring van Vacht! biedt een bepaalde lichtheid die De onbedoelden miste.

Hoofdpersonage in Vacht! roman is Eline. Ze werkt in een archief in een voormalig klooster en ziet er net zo grijs en saai uit als haar werk en werkomgeving klinkt. Het lukt Eline niet echt om erbij te horen in de kring van haar collega’s, hoe erg ze er ook naar verlangt om deel uit te maken van de groep. Op een dag krijgt Eline een mail in handen die duidelijk niet aan haar gericht is, maar waarin wel aan haar gerefereerd wordt met woorden als knotje, heremiet, muis en droogrekje. De onzekerheid die dit voor Eline met zich meebrengt walmt over de bladzijden. Wie van haar collega’s beschrijft haar op deze manier? Is het de directe, spirituele en uitbundig voelende Machteld, ‘verse henna, zware kohl, tussen haar borsten een donkerrode kiezel aan een veter’? Je ziet het type helemaal voor je en deelt het wantrouwen met Eline. Maar ook haar kritische leidinggevende Reinier is een mogelijke afzender van het bericht dat nagalmt in het hoofd van Eline. Eigenlijk blijken al haar collega’s in aanmerking te kunnen komen en is er niemand die tegenover Eline iets durft te zeggen over de mail. Gelukkig heeft ze haar moestuin; dat is eigenlijk de enige plek waar ze tot rust komt. Daarnaast heeft ze een fascinatie voor de schapen van een kudde die, zichtbaar vanaf haar werkplek, gehoed worden door een herder. In de avonduren kijkt ze op YouTube filmpjes over schapen. Ze identificeert zich met een schaap dat ze Lien noemt, een exemplaar dat net zo weinig bij de kudde lijkt te horen als zijzelf bij haar collega’s. Het liefst zou ze zich als een schaap hullen in een, jawel, vacht die een bepaalde bescherming biedt.
Om haar imago van grijze muis van zich af te schudden, zoekt Eline haar toevlucht tot een imaginaire romance met haar buurman Jaap, die ze stiekem ook best aantrekkelijk vindt. Ze lijkt met dit verhaal de interesse van haar collega’s te wekken, maar het is de vraag in hoeverre ze het volhoudt om deze fantasie in stand te houden. Cobi van Baars weet er in ieder geval wel raad mee en neemt de lezer tot de laatste bladzijde mee richting een mooie ontknoping.

Vacht! is een mooie en gelaagde roman, waarin de beschreven dynamiek van een werkomgeving in de verte soms doet denken aan Het Bureau van Voskuil. Cobi van Baars beschrijft op vaak humoristische wijze hoe Eline zich dapper staande probeert te houden tussen haar collega’s, vanuit het diep menselijke verlangen ergens bij te willen horen. Eline is een mooi en sterk karakter, dat dankzij het vakmanschap van Van Baars nergens zielig of larmoyant wordt, maar ook de andere personages zijn zo neergezet, dat je bijna het idee hebt dat ze je zou herkennen als je ze op straat zou tegenkomen. Vacht! zou zo maar eens ook in aanmerking kunnen komen voor een prijs.

Met dank aan De Club van Echte Lezers en Atlas Contact voor het beschikbaar stellen van een recensie-exemplaar.