Ontroerende familiesaga en een ode aan kunst

Ik was me er eerder niet van bewust, maar blijkbaar heb ik iets met walvissen. De dieren komen steeds weer terug in de boeken die ik lees, of wil lezen. Zo schreef ik mijn bachelorproef over een boek genaamd Galore (door Michael Crummey), waarin een levende man uit de buik van een aangespoelde walvis wordt gehaald. En onlangs voegde ik het boek De dag dat de walvis kwam (door John Ironmonger) toe aan mijn tbr-lijstje. Verrassend of niet, ook in Het Walvistheater speelt deze wonderlijke zeebewoner een belangrijke rol.

Het Walvistheater is de debuutroman van Joanna Quinn, een ontluikende woordkunstenares die je meeneemt op een epische reis vol menselijkheid. Het verhaal speelt zich af op de Britse eilanden en het Europese continent, ten tijde van het interbellum en de Tweede Wereldoorlog. Het volgt de jeugd van de drie Seagrave-kinderen, terwijl ze elk hun eigen pad uithouwen, op zoek naar betekenis en identiteit.

Het verhaal is een ode aan de kunst in al haar facetten: muziek, dans, beeldende kunst en theater. Vooral dat laatste zwiert als een rode draad door de saga heen. De kinderen worden door hun ouders verwaarloosd en zijn op elkaar aangewezen. Ze bedenken allerlei fantasierijke avonturen, en bouwen een theater uit walvisbeenderen, waarin ze hun levendige fantasie kunnen uitleven.

Theater is niet alleen aanwezig in het verhaal, maar ook in de vormgeving van het boek. Het is opgebouwd uit meerdere bedrijven, en springt heen en weer in de tijd (want zoals Christabel zegt: ‘van voor naar achter of omgekeerd, het maakt geen snars uit’). Tijdens het lezen heb je vaak het gevoel dat je een soort verzameling van teksttypen in de hand hebt: verhalende hoofdstukken, afgewisseld met brieven, dagboekfragmenten, krantenknipsels, lijstjes, kaartjes, vormpoëzie. Een diversiteit die alleen maar bijdraagt tot de beleving van dit grootse werk.

Thematisch gezien zijn er een paar opposities die vaak terugkeren: de spanning tussen mannelijke en vrouwelijke rolpatronen, maar ook tussen het vooroorlogse leven op het landgoed en het leven tijdens de oorlog. De oorlogstijd, hoe vreselijk ook, staat voor de Seagrave-kinderen in sterk contrast met de statische, beperkende wereld van de aristocratie.

De bestaande rolpatronen en verwachtingen (zij het van hun familie, of de maatschappij) vallen weg, en ze zijn eindelijk vrij om te zijn wie ze zijn én willen zijn. Een herkenbaar motief dat zeker zal behagen.

*Ik ontving een recensie-exemplaar. Dit heeft mijn mening geenszins beïnvloed.