Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Angst, heimwee, hoop...

ine 21 maart 2020
Klaus Mann is de zoon van Nobelprijswinnaar Thomas Mann. Hij werd in 1906 in München geboren en overleed in 1949 in Cannes. Toen de nazi’s aan de macht kwamen, vluchtte hij zowat onmiddellijk uit Duitsland weg. Zijn eerste bestemming was Amsterdam, maar hij heeft op vele plekken in Europa en in de VS verbleven. In Amsterdam vond hij exiluitgever Querido Verlag, die onder meer dit boek uitgaf. Klaus Mann was een controversieel figuur, niet al te makkelijk in de omgang, druggebruiker en openlijk homoseksueel. In 1949 pleegde hij zelfmoord.

De vulkaan speelt zich vlak voor de Tweede Wereldoorlog af. We volgen een groepje Duitsers in exil, mensen op de vlucht voor het nazisme. In eerste instantie speelt het boek zich af in Parijs, maar gaandeweg volgen we personages in de hele wereld. Het is een intrigerende periode. Het boek gaat over angst, heimwee en hoop. De vulkaan mag dan wel een roman zijn, er valt ook heel wat autobiografisch materiaal uit te halen. Het wordt zo een soort getuigenverslag, weliswaar fictief, maar toch een getuigenverslag. En wij lezers kennen natuurlijk het verloop van de geschiedenis al.

Het boek is opgedeeld in drie delen die samen de periode 1933-1938 beslaan. Elk deel kreeg ook een motto mee. Eigenlijk gaat dit hele rusteloze boek over diepe gevoelens van hoop versus wanhoop en vertwijfeling, maar in combinatie met een zoeken naar een dagelijkse normaliteit. Het eerste deel gaat over het begin van de vlucht. Iedereen is nog zoekende. Mensen zoeken elkaar op, zoeken een plekje op waar ze zich thuis hopen te voelen en kijken uit naar een nuttige bezigheid. In het tweede deel slaat vooral de vertwijfeling toe. Het duurt lang, het is niet makkelijk om een migrant te zijn. Een doel in het leven vinden is niet eenvoudig en nog minder zonder gevaar. Dit deel bevat een paar tragische episodes. In het derde deel lijken enkelen toch een keuze te maken, ze lijken zich te settelen na 5 jaar in exil. Sommigen maken een eerdere keuze ongedaan, anderen maken een nieuwe. Er zijn nieuwe ontmoetingen, maar er wordt ook veel afscheid genomen. Naar de toekomst kijkt men vooral met een combinatie van vertwijfeling en strijdvaardigheid. Maar de lezer weet dat alles weer overhoop zal worden gegooid in de jaren die niet meer beschreven worden...

“Is het echt al vijf hele jaren geleden dat we in een Duitse stad onze koffer pakten? Het lijkt wel of het gisteren was. Toen dachten we: het is vast maar voor korte tijd, over een paar maanden gaan we weer terug. Is het echt pas vijf jaar geleden? Wat hebben we inmiddels niet allemaal meegemaakt! Teleurstellingen, verwachtingen, opnieuw teleurstellingen, eindeloos. Het geheugen heeft een vreemde, grillige manier om speels om te springen met de tijd, die werkelijkheid die slechts schijn is, die je je alleen maar voorstelt. We herinneren ons dingen, en vijf jaren lijken één dag, maar ook een eeuwigheid.

De vulkaan uit de titel staat symbool voor Europa dat op uitbarsten staat. Die vulkaan komt in elk deel aan bod. Personage Marion krijgt telkens een soort visioen waardoor ze de ernst van de Europese situatie inziet. Op het einde van het boek wordt duidelijk dat een eruptie niet meer tegen te houden is.

De ondertitel luidt: Roman onder emigranten. Dit is inderdaad geen beschrijvend boek over emigranten, we bevinden ons als lezer echt onder de emigranten. Die zijn heel verschillend, elk heeft wel een eigen reden om te vluchten. En elk heeft ook zijn eigen ideeëngoed. Dit boek schetst heel mooi dat dit geen homogene groep is. Een aantal onder hen ontmoeten elkaar meteen al op café in Parijs, sommigen pas jaren later, in de VS bijvoorbeeld, of niet. Met dikke of dunne draden is deze exilgemeenschap aan elkaar verbonden over de hele wereld.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van ine