Heerlijke gruwelijke puzzel

Met dit boek won Shehan Karunatilaka de Booker Prize in 2022. Op de kaft prijkt een erg kleurrijk Sri Lankaans masker. Mooi, indrukwekkend, fantasierijk, intrigerend, angstaanjagend en toch ook grappig. Adjectieven die niet alleen bij de buitenkant, maar ook bij de inhoud van het boek passen.

Dit boek is bijzonder en moeilijk onder één noemer te plaatsen. Het is in de eerste plaats een sterk literair werk met prachtige zinnen en prima opbouw. We volgen Maali, een fotograaf, slet, gokker - zijn woorden - die zich plots in het dodenrijk bevindt, in een vreemdsoortige tussenwereld. Hij herinnert zich maar weinig van wat er met hem gebeurd is, maar dat is natuurlijk net wat hij graag zou willen weten. Een opvallend bureaucratisch ontvangstcomité maakt duidelijk dat hij maar beter snel naar Het Licht gaat. Zeven manen (nachten) tijd krijgt hij om uit te zoeken wat hij wil weten, meer niet, anders wacht hem een heel lang verblijf in de duistere tussenwereld waar het allesbehalve aangenaam toeven is.

En zo komen we meteen ook in een magisch-realistisch boek terecht. Het is wat wennen en puzzelen om te begrijpen wat er allemaal gaande is, want veel elementen komen uit de Sri Lankaanse religie en cultuur (voor ons westerlingen wordt gelukkig een en ander kort uitgelegd, maar dat blijft beperkt en het boek prikkelt om meer op te zoeken). We vliegen met de wind mee tussen doden, demonen en monsters en zien wat in de wereld der levenden gaande is.

Samen met Maali gaat de lezer dus op zoektocht. In het begin is de persoonlijke chaos in zijn hoofd bijzonder groot. Hij weet niet wat met hem is gebeurd en ook niet waar hij aanbeland is. Beetje bij beetje went hij aan de plek en ontdekt hij meer over zijn belevenissen op het eind van zijn leven. De duidelijkheid wordt niet alleen bij Maali groter, ook voor de lezer wordt het klaarder. De puzzelstukken worden gelegd, het plaatje krijgt steeds meer vorm.

Via die terugblik op het leven van Maali, dat abrupt eindigde in 1990, krijgen we een schets van de ingewikkelde maatschappij, geschiedenis en politiek van Sri Lanka. We lezen over de vreselijke burgeroorlog die het land teisterde, het kluwen aan machtsposities, de willekeur, de gruwel. Want dit boek is niet voor doetjes, het bevat nogal wat moorden, martelingen, geweld, bloed, gruwelijk verminkte lijken... Het vertelt onverbloemd over gruwelijkheden waarvan de wereld op de hoogte moet zijn, maar die worden gelukkig op een draaglijke wijze verpakt in spitsvondige donkere humor en magisch realisme. De razendsnelle wervelende zwarthumoristiche schrijfstijl is ideaal om veel gruwel wat te verlichten maar toch mee te geven.

Daarnaast volgen we ook het persoonlijke leven van deze allesbehalve monogame gay die fotografeert voor wie hem maar betaalt en zijn zuurverdiende centen graag vergokt en opdrinkt. Toch bewaart hij ergens ook een doos geheime foto's, persoonlijke en politieke, met een heel gevoelige inhoud. En zo krijgen we ook een erg spannende verhaallijn mee.

Het boek was met andere woorden een soort onderdompeling, een totaalervaring: goeie literatuur, sterke fantasy, spannende detective, interessante geschiedenisles, cultureel bad en humoristisch werk. Sterk. Heerlijk en gruwelijk ineen. En bovendien erg goed vertaald.


.