Jullie weten niet wie ik ben

“Hij staat op het punt om te antwoorden, om met de juiste, geduldige, opvoedkundige woorden te komen, als er iets in hem opwelt. Woede? Nee. Irritatie? Nee, meer dan dat. Wanhoop? Misschien: wanhoop in een van haar lichtere vormen. Waarom? Omdat hij graag zou willen geloven dat hij het kind door het doolhof van het morele leven leidt wanneer hij diens onophoudelijke waaromvragen correct, geduldig beantwoordt. Maar waaruit blijkt ook maar enigszins dat het kind zich iets aantrekt van zijn leiding of op zijn minst hoort wat hij zegt?”

De schooldagen van Jezus is een intrigerend vervolg op De kinderjaren uit 2013, waarin de personages als nieuwkomers van over zee in Novilla arriveren zonder herinneringen aan het verleden. Ze zijn als het ware schoongewassen en moeten een nieuwe identiteit aannemen. Simon heeft wel flarden van herinneringen. Hij begrijpt niet waarom er geen machines gebruikt worden en mensen lichamelijk zwaar werk moeten doen. Hij neemt David onder zijn hoede, maar die blijkt eigenzinnig en dominant; niet alleen thuis, maar ook bij leeftijdgenoten. Hij neemt de abstracte taal- en rekenlessen niet op en benadrukt overal dat hij eigenlijk een andere naam en ouders heeft. Op de vlucht voor leerplicht gaan ze naar Estrella, waar de jongen naar een dansacademie gaat, geleid door Ana Magdalena, waar de ziel getraind wordt door muziek en dans. Hij leert de getallen uit de hemel te roepen door ze te dansen.

Op deze school voelt de jongen zich wel begrepen en herkend. Simon heeft er veel moeite mee dat David hem afwijst, terwijl hij zo zijn best voor hem doet, en wel open staat voor museumsuppoost Dmitri, die hem snoep geeft en pornoplaatjes laat zien. Zijn zorgen nemen alleen maar toe wanneer de stad wordt opgeschrikt door een misdrijf, begaan door dezelfde Dmitri, die uit het werk van Dostojevski lijkt te zijn ontsnapt. Dmitri bekent schuld en wil snel veroordeeld worden, liefst tot de zoutmijnen, maar de rechters willen inzicht krijgen in zijn motieven: is hij toerekeningsvatbaar, heeft hij een geweten?

Aan Simon vertrouwt Dmitri toe wat hij voor de rechtbank verzwijgt en tegen wil en dank begint Simon aan zichzelf te twijfelen. Hij is een trouw, rechtschapen en verantwoordelijk mens. Dmitri daarentegen laat zich leiden door hartstocht, net als David, die weigert Dmitri te verloochenen. Langzaam aan begint het mensbeeld van Simon te kantelen. Hij wil een ander mens worden, gaat verschillende cursussen volgen en brengt een bezoek aan de directeur van de dansacademie: "Hij geeft zich over aan de muziek, laat die binnenkomen en door zich heen golven (…) Aan het uiterste randje van zijn bewustzijn komt de ziel, die inderdaad net een klein vogeltje is, tevoorschijn en slaat haar vleugels uit en begint haar dans."

Deze roman boeit vanaf het begin door de zorgvuldig gepolijste, beeldende zinnen en de open plekken; eerst vraag je je af waarom ze gevlucht zijn en of ze ontdekt zullen worden. Dan vraag je je met Simon af wat voor soort school die dansacademie precies is en wat voor mensen de docenten zijn. Met Simon maak je je zorgen over de invloed van Dmitri en voel je de pijn van de afwijzing. Hij doet denken aan eerdere personages uit het werk van J.M. Coetzee (1940), die erg in hun hoofd zitten, maar in de loop van het verhaal steeds meer gevoel en betrokkenheid ontwikkelen. Daarvoor moet hij eerst door een dieptepunt van twijfels en morele wanhoop.

Coetzee roept nog meer vragen op, want waarom heeft de jongen in de titel de naam Jezus, wat is de relatie met het bijbelverhaal en het werk van Dostojevski? En hoe moeten we de verwijzingen naar ‘een volgend leven’ interpreteren? Dat maakt de lezer nieuwsgierig naar het vervolg van deze bedachtzame en gevoelige roman.