Een geëngageerde roman van Michael Crichton over de milieuprognoses voor de komende twintig jaar. Hij komt met gedurfde intriges in een wereld die zou opwarmen door het broeikaseffect maar plaatst daar tevens genoeg vraagtekens bij. Bijzonder is dat Crichton in de context van klimaatverandering ten gevolge van snel expanderende industriële grootmachten als Amerika, China en India, een strijd voorziet tussen dictatenverspreiders die een ongebreidelde consumptiedwang voorstaan, en een geheel nieuw soort agressief milieuterrorisme: sectarische bewegingen die gewapend met high-tech-knowhow hun idealen kracht bijzetten door pogingen hun absurde doemdenken vorm te geven in heuse milieurampen. Dit alles om een betere, schonere wereld te realiseren.
Zij maken dit waar door bijvoorbeeld ijsbergen met explosieven los te willen slaan van Antartica, en door met behulp van geavanceerde middelen heuse tsunami’s te kunnen voorzaken.

En dan te bedenken dat Crichton dit verhaal heeft geschreven vlak voor de tsunami-catastrofe die op kerst 2004 de Indische Oceaan teisterde! Verbijsterend en visionair tegelijk, het maakt me er niet geruster op. De techniek om de helden in het verhaal te bestoken met sophisticated gegenereerde bliksemsalvo’s komt me ineens niet meer zo onwaarschijnlijk voor. Trouwens, die cavitatietechniek om met geluidsgolven aardverschuivingen te veroorzaken, bestaat die al?
In dat geval lopen de afkalvende vulkanen op de Azoren inderdaad kans in te storten en een tsunamibedreiging te vormen voor de Amerikaanse Oostkust. Na alles wat ik op dat gebied gezien heb aan geologische bedreigingen op Discovery Channel lijkt Crichtons thriller helemaal niet zo fantastisch. Laat hij hopelijk geen slapende honden wakker maken!

Wat mij in het boek het meest frappeert is de visie van Crichton zelf aan het eind. Hij stelt dat het militair-industrieel complex van weleer thans is vervangen door iets veel bedreigenders: het politiek-mondiaal industrieel mediacomplex! Dat zou er op uit zijn om de wereldbevolking in een permanente staat van angst voor onbekende dreigingen te houden. Een nieuw soort wereldtotalitarisme dat gebaseerd is op winstverwachtingen die waargemaakt zouden kunnen worden door het kunstmatig in stand houden van collectieve angsten. Deze Staat van angst vormt tevens de titel en het thema van dit boek.

Persoonlijk denk ik dat Crichton er niet ver naast zit. Hij sluit hierbij aan op de theorieën van de Duitse cultuurfilosoof Peter Sloterdijk en de Franse schrijfster Viviane Forrester die beiden waarschuwen voor de morele en sociale afbraak van de beschaving tengevolge van winstmaximalisatie ten behoeve van een nieuw soort superkapitalisme.
Crichtons eigenzinnige politieke stellingname om tot een betere wereld te komen maakt voor mij het hele boek goed. Want literair en complottechnisch stelt het weing voor. De scenes op IJsland en Antarctica zijn weliswaar interessant maar hebben een hoog Jurassic Parcgehalte. Wat mij betreft is dit boek een aanrader. Niet omdat het als fiction bijster geslaagd is maar omdat hij feiten zorgvuldig heeft onderbouwd met imposante grafieken, voetnoten en literatuurverwijzing naar reeds gedane wetenschappelijke onderzoeken. Ik zou zeggen, een bevlogen roman die het meer dan waard is om ook als naslagwerk in de boekenkast te hebben.