Tragiek Roma gezin verzandt in melodramatische schrijfstijl

Lindsay Hawdon is een reiziger in hart en nieren. Na het afronden van haar studie reisde ze drie jaar lang door Europa, Afrika en India. Sindsdien heeft ze inmiddels zestig verschillende landen bezocht en haar ervaringen tekent ze regelmatig op in columns die in zowel Engelse als Australische kranten verschijnen. 
In haar debuutroman De jongen die ontsnapte is Jakob het hoofdpersonage, een halfbloed afstammeling van een reizigersvolk pur sang: de Roma. Via Jakob en het gezin waar hij deel van uitmaakt, probeert Hawdon de lezer mee te nemen in het tragische lot dat de Roma’s tijdens de oorlog is overkomen. Haar schrijfstijl laat hier echter te wensen over.

Het is 1944, Oostenrijk. Jakob is bijna 8 jaar, alleen en rent. ‘Ren als je kunt’, heeft hij geleerd. Hij is zijn moeder, vader, broertje en zusje kwijt en vindt uiteindelijk onderdak bij Markus. Markus geeft hem een schuilplaats zoals hij dat ook heeft gedaan bij Cherub en Loslow. Zij zijn volwassen mannen, Joods en net als Jakob op de vlucht voor de Duitsers. De onderduikers zijn verstopt in een kast en kunnen wel met elkaar praten, maar ze kunnen elkaar niet zien. Eén keer daags mogen ze hun benauwende schuilplaats verlaten om hun behoefte te doen in de latrine. Er is weinig eten en de onderduikers moeten overdag voornamelijk stil zijn. Jakob heeft weinig afleiding en wordt daardoor weer het verleden ingetrokken. Zo wordt hij constant herinnerd aan de gebeurtenissen die bij de y-vormige boom hebben plaats gevonden.

De jongen die ontsnapte is opgebouwd uit vijf delen die logisch gestructureerd zijn. Zo wordt de lezer in ieder deel op de hoogte gehouden van de huidige situatie van Jakob en met korte flashbacks ontdekt de lezer stukje bij beetje waarom Jakob, zoals de titel al suggereert, de jongen is die ontsnapte. Maar omdat de aanloop lang is, is er eigenlijk geen sprake van spanningsopbouw. De overgebleven ruimtes in de afzonderlijke delen worden gevuld met respectievelijk de jeugd van zijn moeder, zijn vader, hoe ze elkaar ontmoeten en een leven met elkaar beginnen; het is echter allemaal wat langdradig en van sommige hoofdstukken vraag je jezelf af waarom ze überhaupt zijn toegevoegd.

Meest storend zijn toch wel de melodramatische zinnen die Hawdon gebruikt. “Het verlies dat hij voelt, ligt verborgen onder zijn huid als een waterplas onder een dun laagje zijde”, is één van de vele voorbeelden waarmee het boek doordrenkt is. Daarnaast maakt de schrijfster geen onderscheid tussen de denkwereld van een volwassene en die van een kind. Hierdoor komt het voor dat aan een tienjarige zomaar de ‘volwassen’ overdenking wordt toegeschreven: "Hoe kan het dat mijn soori het ene moment heel dicht bij me was en op het volgende moment was verdwenen, alsof ze met een scherpe bijl plotseling was afgekapt."

De jongen die ontsnapte brengt hierdoor niet veel leesplezier. Dat is jammer, want vooral het onderliggende verhaal van de Roma tijdens de oorlogsjaren is een verhaal dat niet onverteld mag blijven. Helaas is de debuutroman van Lindsay Hawdon hierin geen toegevoegde waarde.