Lezersrecensie
Schilfer voor schilfer: een huiveringwekkend portret van vervreemding
Na haar veelgeprezen debuut Dochter (bekroond met de Bronzen Uil in 2018, de prijs voor de beste Nederlandstalige debuutroman) bevestigt Lenny Peeters met Schilfers haar meesterschap in verstilde, psychologisch geladen literatuur. Haar tweede roman is nog soberder, nog uitgepuurder, en biedt een ijzingwekkende inkijk in psyches die langzaam uiteenvallen. Waar Dochter laveerde tussen tederheid en afstand, kiest Peeters hier resoluut voor vervreemding als vertrekpunt. De pijn schuilt in wat verzwegen blijft. Ze graaft met chirurgische precisie in de menselijke psyche, met oog voor het detail.
De ontmoeting
Vanaf de eerste pagina hangt er iets onheilspellends in de lucht. De veertienjarige Chloé — “natte haren. Een streep blote buik” — wordt laat op de avond opgepikt door een man, Felix. Ze voelt meteen dat er iets niet klopt. Op de achterbank staat een reiswieg met het (stief)dochtertje van de man, Ellie. Chloé mag er niet in kijken. Ze merkt zijn handen op: rauw, open vlees en schilferende kloven. Toch gebeurt er niets. Hij zet haar af waar ze moet zijn. Terug thuis wast Felix obsessief zijn handen: “Dan glanzen ze. Het is wanneer ze opdrogen dat ze beginnen te schilferen en poten worden. Tengels.” Wat probeert hij van zich af te wassen?
Terug in de tijd
Wat volgt, is een terugkeer naar 1981. Een gezin op vakantie: vader, moeder, dochter Louise en zoon Felix. Broer en zus plagen elkaar, spelen met insecten. Louise drukt een duizendpoot fijn: “Voel het lijfje kronkelen en kraken.” Geen onschuldige observatie, maar een voorbode van de psychologische onderstroom die Peeters vakkundig door de roman weeft. Dieren duiken vaker op als spiegels van innerlijke gemoedstoestanden, zoals een gewonde vink die verzorgd wordt maar uiteindelijk weer moet wegvliegen.
Een jaar later slaat het noodlot toe. Op de camping raken de kinderen bevriend met een tweeling. Hun vader, Willem, misbruikt Louise en verkracht Felix. Felix: “Er komt lucht uit mijn achterste. En nog iets. Slijm. Ik veeg het beschaamd weg. […] Mijn billen plakken en mijn handen ruiken.” Wat volgt is een afgrond van schuld, schaamte en trauma. Felix ontwikkelt een dwangmatige schoonmaakdrang. Hij wast zijn handen tot de huid afbrokkelt, hoort drie stemmen in zijn hoofd: een zeurstem, een peststem, een vuile stem die scheldt. Zijn grip op de werkelijkheid versplintert.
Een façade van normaal
Jaren later lijkt Felix zijn leven opnieuw te hebben ingericht. Hij woont samen met Kyra en haar dochtertje Ellie. Aan de oppervlakte heerst rust — tot Ellie in de kleuterklas een tekening maakt waarop zij samen met Felix in bad zit. Louise, zijn zus én waakzame steunpilaar, stuurt hem daarop naar een afgelegen jachthut. Maar waarom blijft zij hem zo obsessief controleren? Wie bewaakt wie? Borrelt onder die façade een verontrustende binnenwereld?
De vragen stapelen zich op. Waarom is de vader uit het gezin verdwenen? Draagt de moeder schuld? Waarom vraagt zij voortdurend om slaappillen? Wat is werkelijk gebeurd — en wat is verdrongen, verdraaid of herschreven?
Vervreemding en verstilling
Schilfers is doordesemd van vervreemding. Niet alleen tussen de personages onderling, maar ook in hun verhouding tot zichzelf. Peeters laat de breuklijnen voelen via wat níét gezegd wordt. Psychische ontsporing, seksueel misbruik, pathologisch liegen, manipulatie, zelfmutilatie en ontkenning sluimeren onder het oppervlak. De roman is donker en ongemakkelijk — maar nooit gratuit.
De perspectiefwisselingen versterken dat gevoel van ontregeling. De lezer kijkt beurtelings mee door de troebele lenzen van de belangrijkste personages. Elk perspectief onthult fragmenten van een waarheid die steeds glibberiger wordt. Niet de feiten staan centraal, maar de beleving ervan. Peeters toont hoe perceptie zelf kan kantelen.
Een verstild gruwelportret
Peeters ontleedt het gezin als microsysteem van verdringing en verval. Ze toont niet alleen de onttakeling van haar personages, maar ook hoe het alledaagse langzaam besmet raakt met het onuitgesprokene. De roman begint als een subtiele observatie van familiedynamiek, maar sluipt uit tot iets beklemmends. Met elke bladzijde pelt ze een nieuwe laag van schijnbare normaliteit af. Niet voor niets heet het boek Schilfers.
De kracht van de kaalheid
Peeters’ stijl is radicaal sober, haast klinisch. Haar korte zinnen zijn snijvlakken van betekenis. Wat niet geschreven wordt, resoneert het hardst. De kracht zit in de stilte ertussen, in de beklemmende ruimte waar betekenis fluistert. Juist daardoor komen de rauwe onderstromen des te harder binnen.
Een roman die schuurt
Wat Schilfers zo bijzonder maakt, is de manier waarop Peeters met minimale middelen een maximale psychologische spanning creëert. Het is een boek dat schuurt, verstoort, onder de huid kruipt. Wat begint als een eenvoudig gezinsportret, ontpopt zich tot een genadeloos verhaal over ontwrichting en verlies van controle. Schilfer voor schilfer legt Peeters het binnenste bloot — van haar personages, en van een verstorende werkelijkheid die liever verzwegen blijft.
Met Schilfers nestelt Lenny Peeters zich definitief tussen de meest compromisloze en indringende stemmen van de hedendaagse Vlaamse literatuur.
—
Voor het eerst verschenen op de Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Niet zo makkelijk te lezen boek. Maar je wordt wel in het verhaal getrokken. Het is een verstilde roman die je onderhuids raakt. Over trauma, familiegeheimen en de sluipende afbraak van identiteit. Geen boek dat behaagt, maar wel beklijft.
De ontmoeting
Vanaf de eerste pagina hangt er iets onheilspellends in de lucht. De veertienjarige Chloé — “natte haren. Een streep blote buik” — wordt laat op de avond opgepikt door een man, Felix. Ze voelt meteen dat er iets niet klopt. Op de achterbank staat een reiswieg met het (stief)dochtertje van de man, Ellie. Chloé mag er niet in kijken. Ze merkt zijn handen op: rauw, open vlees en schilferende kloven. Toch gebeurt er niets. Hij zet haar af waar ze moet zijn. Terug thuis wast Felix obsessief zijn handen: “Dan glanzen ze. Het is wanneer ze opdrogen dat ze beginnen te schilferen en poten worden. Tengels.” Wat probeert hij van zich af te wassen?
Terug in de tijd
Wat volgt, is een terugkeer naar 1981. Een gezin op vakantie: vader, moeder, dochter Louise en zoon Felix. Broer en zus plagen elkaar, spelen met insecten. Louise drukt een duizendpoot fijn: “Voel het lijfje kronkelen en kraken.” Geen onschuldige observatie, maar een voorbode van de psychologische onderstroom die Peeters vakkundig door de roman weeft. Dieren duiken vaker op als spiegels van innerlijke gemoedstoestanden, zoals een gewonde vink die verzorgd wordt maar uiteindelijk weer moet wegvliegen.
Een jaar later slaat het noodlot toe. Op de camping raken de kinderen bevriend met een tweeling. Hun vader, Willem, misbruikt Louise en verkracht Felix. Felix: “Er komt lucht uit mijn achterste. En nog iets. Slijm. Ik veeg het beschaamd weg. […] Mijn billen plakken en mijn handen ruiken.” Wat volgt is een afgrond van schuld, schaamte en trauma. Felix ontwikkelt een dwangmatige schoonmaakdrang. Hij wast zijn handen tot de huid afbrokkelt, hoort drie stemmen in zijn hoofd: een zeurstem, een peststem, een vuile stem die scheldt. Zijn grip op de werkelijkheid versplintert.
Een façade van normaal
Jaren later lijkt Felix zijn leven opnieuw te hebben ingericht. Hij woont samen met Kyra en haar dochtertje Ellie. Aan de oppervlakte heerst rust — tot Ellie in de kleuterklas een tekening maakt waarop zij samen met Felix in bad zit. Louise, zijn zus én waakzame steunpilaar, stuurt hem daarop naar een afgelegen jachthut. Maar waarom blijft zij hem zo obsessief controleren? Wie bewaakt wie? Borrelt onder die façade een verontrustende binnenwereld?
De vragen stapelen zich op. Waarom is de vader uit het gezin verdwenen? Draagt de moeder schuld? Waarom vraagt zij voortdurend om slaappillen? Wat is werkelijk gebeurd — en wat is verdrongen, verdraaid of herschreven?
Vervreemding en verstilling
Schilfers is doordesemd van vervreemding. Niet alleen tussen de personages onderling, maar ook in hun verhouding tot zichzelf. Peeters laat de breuklijnen voelen via wat níét gezegd wordt. Psychische ontsporing, seksueel misbruik, pathologisch liegen, manipulatie, zelfmutilatie en ontkenning sluimeren onder het oppervlak. De roman is donker en ongemakkelijk — maar nooit gratuit.
De perspectiefwisselingen versterken dat gevoel van ontregeling. De lezer kijkt beurtelings mee door de troebele lenzen van de belangrijkste personages. Elk perspectief onthult fragmenten van een waarheid die steeds glibberiger wordt. Niet de feiten staan centraal, maar de beleving ervan. Peeters toont hoe perceptie zelf kan kantelen.
Een verstild gruwelportret
Peeters ontleedt het gezin als microsysteem van verdringing en verval. Ze toont niet alleen de onttakeling van haar personages, maar ook hoe het alledaagse langzaam besmet raakt met het onuitgesprokene. De roman begint als een subtiele observatie van familiedynamiek, maar sluipt uit tot iets beklemmends. Met elke bladzijde pelt ze een nieuwe laag van schijnbare normaliteit af. Niet voor niets heet het boek Schilfers.
De kracht van de kaalheid
Peeters’ stijl is radicaal sober, haast klinisch. Haar korte zinnen zijn snijvlakken van betekenis. Wat niet geschreven wordt, resoneert het hardst. De kracht zit in de stilte ertussen, in de beklemmende ruimte waar betekenis fluistert. Juist daardoor komen de rauwe onderstromen des te harder binnen.
Een roman die schuurt
Wat Schilfers zo bijzonder maakt, is de manier waarop Peeters met minimale middelen een maximale psychologische spanning creëert. Het is een boek dat schuurt, verstoort, onder de huid kruipt. Wat begint als een eenvoudig gezinsportret, ontpopt zich tot een genadeloos verhaal over ontwrichting en verlies van controle. Schilfer voor schilfer legt Peeters het binnenste bloot — van haar personages, en van een verstorende werkelijkheid die liever verzwegen blijft.
Met Schilfers nestelt Lenny Peeters zich definitief tussen de meest compromisloze en indringende stemmen van de hedendaagse Vlaamse literatuur.
—
Voor het eerst verschenen op de Boekenkrant.com
Leesadvies voor jongeren
Niet zo makkelijk te lezen boek. Maar je wordt wel in het verhaal getrokken. Het is een verstilde roman die je onderhuids raakt. Over trauma, familiegeheimen en de sluipende afbraak van identiteit. Geen boek dat behaagt, maar wel beklijft.
1
Reageer op deze recensie
