Een verwarrend boek

Egypte, ten tijde van farao Nefer Seti. Onheil breekt uit over het land wanneer de levensbelangrijke Nijl droogvalt. In opdracht van de farao trekt zijn vriend en magiër Taita van Gallala onder escorte van een kleine legereenheid onder leiding van Taita’s rechterhand Meren Cambyses naar het zuiden om de oorzaak van de ramp weg te nemen.
Na een jarenlange tocht komen ze aan bij de bron van de Nijl waar ze terecht komen in een land dat onder invloed staat van Taita’s aartsvijand, de tovenares Eos...
De elfde plaag is een verwarrend boek. De setting is historisch te plaatsen en geografisch correct: van Karnak trekt de groep naar het Victoriameer om terecht te komen in het hooggebergte in het grensgebied van het huidige Rwanda en Uganda (in het boek respectievelijk het Nalubaale meer en het land Jarri). Aan de andere kant is het boek pure fantasy: de magische krachten, het onbestaande en shangri-la-achtige Jarri met zijn Wolkentuinen en de medische hocus-pocus. Smith tapt uit vele vaatjes: Taita lijkt soms wel een op Star Wars gebaseerde Obi-One Kenobi uit de oudheid met krachtstem incluis met Meren en Fenn als Luke en Leia, de machtsgeile Eos kan dan weer als incarnatie van the Emperor doorgaan met kolonel Onka als de locale versie van Darth Vader. De medische horror die plaatsvindt in de Wolkentuinen lijkt geïnspireerd op Robin Cook’s Coma. De plagen die Egypte treffen en de uittocht van de vluchtelingen uit Jarri heeft veel weg van de bijbelse exodus. Taita’s ontsnapping uit het hol van Eos doet tenslotte denken aan de game Prince of Persia, met herstellende toverdrank in de vorm van de Bron van het leven en de Blauwheid.
Wilbur Smith kan een verhaal vertellen als de beste, zij het dan in een tamelijk oubollige vertelstijl die je eerder zou verwachten in een avonturenboek voor tieners. Zonder omkijken spoedt Smith zich voort, vaak met de fast forward knop ingedrukt, met meer dan eens storende onnauwkeurigheden en contradicties tot gevolg: wanneer bijvoorbeeld een strategie wordt uitgestippeld om Jarri te ontvluchten lees je op blz. 363 “Hoewel ze tien keer zo veel manschappen op de been kunnen brengen als wij, zal het de oligarchen vele dagen kosten om hun troepen te verzamelen. Zolang we het verrassingselement aan onze kant hebben [...] zal onze strijdkracht sterk genoeg zijn [...].” Logisch toch? Tot je op blz. 364 leest “Als we te snel handelen, verliezen we het verrassingselement. De Jarrianen zullen dan onmiddellijk hun hele strijdmacht op ons afsturen.” Het feit dat op blz. 280 een volledig hoofdstuk opnieuw herhaald wordt, zal eerder het gevolg zijn van het overijverig knip- en plakwerk in Word door de vertaler, maar het past wel in het plaatje...
Waar regisseur Smith het er redelijk van af brengt, is het meestal scenarist Smith die te kort schiet. De plot rammelt aan alle kanten. Al te vaak maakt Smith gebruik van magie (de hele bende “goeden” wordt op een gegeven moment onzichtbaar gemaakt om voor de ogen van hun aanvallers uit een brandend dorp te ontsnappen) en toverspreuken om als een Deus ex machina zijn helden aan een fataal lot te onttrekken.
En wat te denken van de manier waarop Taita Eos verslaat? Via een heftige neukpartij die een volle dag duurt en met ernstige gevolgen: “Zijn penis was gezwollen en gekneusd en op sommige plaatsen ontveld door de wrijving.” Erg plastisch voorgesteld maar al net zo grotesk als het scenario van een slechte B-film. Voor deze heldhaftige strijd moest voormalig eunuch Taita eerst nog wel een nieuw klokkenspel worden aangemeten in de Wolkentuinen (via zaad gewonnen uit ongeboren foetussen) met volgend grappig fragment tot gevolg: “Daarna was hij gereed om zijn pas verkregen geslachtsdelen onder controle te krijgen. Binnen korte tijd was hij in staat om, zonder zijn handen te gebruiken, van de schemering tot zonsopgang een volledige erectie te behouden.”
De aanvankelijk 12-jarige Fenn mag dan in de ogen van de 165-jarige Taita al de reïncarnatie zijn van zijn geliefde koningin Lostris, zijn voortdurende lichamelijke verlangens voor haar geven in deze tijden toch wel een vies bijsmaakje.
De titel De elfde plaag is mij een raadsel. De Nijl droogt op. Plaag 1? De overblijvende plassen worden rood als bloed. Plaag 2? De uitgedroogde bedding van de Nijl wordt bevolkt door bloeddorstige padden met tanden ter grootte van een varken. Plaag 3? Verder kom ik niet...
De allerslechtse B-films slagen er vaak in om met de tijd een cult-status (Ed Wood!) te verwerven. Misschien een mooi vooruitzicht voor Wilbur Smith en zijn De elfde plaag?