Immoraliteit vergoelijkt

Lemaster Carlyle, rector aan de universiteit van Elm Harbor, New England, en zijn echtgenote Julia Veazie, decaan aan de theologiefaculteit van diezelfde universiteit, beiden kleurlingen, wonen met hun gezin in Tyler’s Landing een nabijgelegen dorp voor bemiddelde blanken. Het dorp wordt opgeschrikt door de moord op de zwarte hoogleraar Kellen Zant met wie Julia ooit nog een relatie had. Al snel blijkt dat Zant onderzoek deed naar een 30 jaar oude moord op de dochter van een professor en waar bij de opsporing een zwarte jongeman als verdachte omkwam. Zant heeft een spoor van cryptische aanwijzingen voor Julia nagelaten waarbij hij een beschuldigende vinger opsteekt naar een groepje oud-studenten waaronder de huidige president, zijn uitdager bij de verkiezingen en Lemaster Carlyle. Al te snel luidt de officiële conclusie voor de moord op Zant roofmoord. Maar Julia weigert dit te geloven...
Voor Het witte hart verhuist Stephen L. Carter het koppel Carlyle/Veazie dat al voorkwam in zijn debuutroman De keizer van Ocean Park van Canner’s Point naar Tyler’s Landing. Net zoals zijn voorganger kan je Het witte hart beter bestempelen als een sociale studie dan als een thriller. Het boek gaat eerder over de manier waarop de zwarte natie – zoals Lemaster Carlyle het noemt – zich meer dan staande weet te houden midden in de bleke natie: via geheime organisaties trachten ze de politieke macht in hun voordeel te sturen en hierbij schuwen ze zelfs de meest immorele middelen niet. Deze thematiek is bijzonder aangrijpend, jammer dat Carter de bal volledig misslaat waar het de vorm betreft.
Het witte hart klokt af op een bijzonder overdadige 632 blz. met nog een kort nawoord van de auteur van 2 blz. Vooral de eerste 300 blz. vergen het uiterste aan concentratie van de lezer. Carters taal is bijzonder omslachtig, rijk aan herhalingen en opsommingen en de schrijver gaat al te vaak en al te gedetailleerd in op bijkomstigheden. Neem hierbij nog een overvloed aan veelal onsympathieke, zelfs arrogante personages zoals Lemaster Carlyle, Vanessa Carlyle, Kellen Zant of Trevor Land en je voelt je al gauw ijl in je hoofd. Ook de erg Amerikaanse setting met een bevreemdend belangrijke rol voor (orthodox) geloof en lidmaatschap van allerhande organisaties (Empyreals, Ladybugs) helpt niet om je bij de zaak te houden.
Het echte onderzoek naar de moord op Zant komt pas echt op gang na deze eerste lange helft wanneer Bruce Vallely, hoofd van de veiligheidsdienst van de universiteit, zich ermee bemoeit. Hoewel de kwalen uit de eerste helft aanwezig blijven is het opmerkelijk hoe de snelheid van het verhaal toeneemt, een ware verademing! Toch blijft het verhaal erg warrig en onduidelijk en de cryptische aanwijzingen nogal vergezocht. Dodelijk voor de spanning en de interesse is dat Carter zijn personages vaak om voor de lezer onbegrijpelijke redenen in actie laat schieten en de verklaring hiervoor pas later weggeeft. Tekenend is misschien ook wel hoe Carter er niet in slaagt om zijn boek netjes af te sluiten door de ontknoping uit te smeren over verschillende hoofdstukken.
Was Stephen L. Carter te eigengereid om naar zijn uitgever te luisteren of heeft die uitgever het nagelaten om Carter te helpen om het scenario te stroomlijnen en vooral om te knippen en te schrappen? Het in wezen erg tot de verbeelding sprekende uitgangspunt van Het witte hart is nu hoe dan ook in een uitzichtloze saaiheid en langdradigheid verzand.