La mer(e)

Nogah (Hebreeuws voor Venus) is harpiste bij Het Gelders Orkest. Geboren en getogen in Jeruzalem heeft zij zich in Arnhem gevestigd toen daar een plaats in het orkest vrijkwam. Haar rustige leven onderbreekt zij om drie maanden in Jeruzalem te gaan wonen. Het appartement van haar moeder, dat in een buurt staat die in hoog tempo verandert door de komst van streng orthodoxe joden, moet bewoond blijven in de periode dat haar moeder op proef in een verzorgingscentrum in Tel Aviv verblijft. Om verveling te voorkomen regelt haar broer een plaats voor haar bij een uitzendbureau voor figuranten. Deze veranderingen brengen voor Nogah veel emoties met zich mee. Haar ouderlijk huis brengt herinneringen terug die ze al was vergeten. Omgaan met de leefregels van ultraorthodoxe joodse kinderen vergt een speciale houding. Figureren in een film, opera en toneelstuk brengt haar in vreemde omgevingen. En de afstand met Nederland maakt het moeilijk grip te houden op een toegezegd solo-optreden met het orkest. In Jeruzalem duikt ook haar ex op, die haar verliet omdat ze geen kinderen wilde. Al deze confrontaties dwingen Nogah om haar eigen leven onder ogen te zien: is ze daarin wel de hoofdpersoon of is ze vooral een volgzame figurante in de levens van anderen?

Abraham Yehoshua (1936) is een Israëlisch schrijver. Zijn werk bestaat uit verhalen, romans, toneelstukken en essays. Politiek gezien is hij voorstander van de Palestijnse staat en hij ziet het als zijn taak een middenrol te spelen tussen Israëli’s en Palestijnen. Zijn werk is vele malen met prijzen en onderscheidingen gehonoreerd. De figurante verscheen in 2014 in het Hebreeuws en is in 2017 door Sylvie Hoyinck vertaald.

De figurante is een roman die de lezer meeneemt naar het huidige Israël. Het gewone leven van de moderne burger verschilt ogenschijnlijk niet zoveel van het leven in westerse landen. Binnen de familie speelt de bekende vraag: ‘wat doen we met moeder, nu vader is overleden?’ Het is duidelijk dat kinderen daar verschillend over kunnen denken, en daarnaast is er moeder die zo haar eigen keuzes maakt. Maar in Israël maken de moeizame verhouding met de Palestijnen, de omgang met de ultraorthodoxen, de permanente staat van oorlog en terreur ook alles echt anders. Het boek gaat ook over emigratie en de vervreemding die dat met zich meebrengt. Wat is normaal en wat niet? Door hoofdpersoon Nogah te laten figureren in verschillende producties brengt de schrijver haar in heel verschillende situaties die gaandeweg haar dilemma duidelijk maken. Een grote rol is ook weggelegd voor de muziek, de harp, het repertoire en de emoties die de muziek en de stukkeuze oproepen.

De figurante is een prettig lezend en boeiend verhaal dat de lezer meeneemt in zowel eenzelfde als een geheel andere cultuur. De vele wisselende situaties en vele lagen maken het verhaal spannend en de uitkomst onvoorspelbaar. En passant leer je veel over de harp en haar muziek.