Kringloop van de natuur

Er is een prachtige Toscaanse tuin met steeds doorgaande cycli: planten komen op en bomen lopen uit. Daarna is er een periode van groei en kleurige bloei. En tenslotte sterven de bloemen en bladeren af en gaan de planten in ruststand. Om in een volgend jaar weer opnieuw uit te lopen. Dat ritme herhaalt zich eindeloos en bepalen de aanpak en het werk van de tuinierster. Om een tuin goed tot bloei te laten komen, moet er immers worden gepoot, verzet, bewaterd, gemest, gesnoeid en geruimd. Op enig moment merkt de tuinierster dat ze die werkzaamheden fysiek niet meer aankan. Armen en benen weigeren steeds meer dienst en hoewel ze het nog enige tijd volhoudt om dan maar kruipend bladeren weg te halen, bollen te planten, uitlopers te toppen en kleine planten te verzetten, gaat dat op enig moment echt niet meer. Ze moet werknemers in dienst nemen. In eerste instantie om de tuin te onderhouden, maar vervolgens ook om haarzelf te verzorgen.

Pia Pera (1956 – 2016) was een Italiaanse auteur. Zij doceerde Russische literatuur en vertaalde Russische romans. In 1995 verscheen de roman Dagboek van Lo, een hervertelling van Vladimir Nabokovs roman Lolita, vanuit het perspectief van de vrouwelijke hoofdpersoon. Zij schreef een aantal boeken over haar passie van tuinieren.

Ik heb het de tuin nog niet verteld is het dagboek van Pia Pera. Zij vertelt daarin gloedvol over haar tuin en het geluk dat die haar brengt. Zij vertelt ook hoe zij op zestigjarige leeftijd sluipenderwijs geveld wordt door de spierziekte ALS, waarbij eerst de spieren van armen en benen uitvallen maar uiteindelijk ook de spieren van het hart en de longen. Daar waar zij eerst zelf degene was die de levende organismen in haar tuin onderhield, werd ze langzaam zelf als een plant die volledig afhankelijk is van de zorg. In het boek reflecteert zij op deze confrontatie met leven en dood en de keuzes die dit proces met zich meebrengt. Het lijkt soms alsof zij vrede heeft met het ziekteverloop, troost vindt in de literatuur en rust vindt in de tuin zelf, ook al moet hij door anderen worden onderhouden. Maar het is ook een boek over strijd om het leven. Er is geen therapie, dieet, medicatie die niet wordt geprobeerd om de ziekte te stoppen. Er gaat veel tijd en energie zitten in het bezoeken van een indrukwekkend aantal kwakzalvers, die allemaal genezing beloven. En tot het einde toe houdt ze zelf de regie door zich te omringen met verzorgers die ze als haar verlengde arm beschouwt en precies doen wat zij wil.

In Ik heb het de tuin nog niet verteld valt veel te leren over planten en tuinieren en de vreugde die dat brengt. Maar het is ook een boeiende vertelling over leven en hoe om te gaan met de onvermijdelijke dood.