Vrouwenonderdrukking in Nederland

Moderne zedenschets over een Pakistaanse moslima die kennis uit haar rechtenstudie gebruikt om zich af te zetten tegen een gearrangeerd huwelijk, terwijl haar getrouwde nicht steeds dieper wegzakt in het moeras van een liefdeloze verbintenis. De twee jonge vrouwen spiegelen zich aan elkaar in hoe zij omgaan met 'westerse vrijheid' tot zelfontplooiing en toch blijven voldoen aan stringente familieverwachtingen. Hoe kan een vrouw zichzelf blijven als zij gedwongen wordt in het keurslijf van pronkstuk van haar familie als huwelijkspartner en toekomstige moeder?!

Interessant uitgangspunt om juist de ervaringen van een intelligente, jongvolwassen vrouw neer te zetten die prima op de hoogte is van haar eigen juridische status. Zelfs bij de hoogopgeleide Sofia met groeiend zelfbewustzijn spelen er onderhuidse krachten die tornen aan de mogelijkheid tot emancipatie van het individu: conservatieve familiewaarden, door nationalisme gekleurde nostalgie naar het moederland en patriarchale gezinsconstructies. Ogenschijnlijk verwesterde vrouwen met opleiding en westerse leefstijl zijn nog geen automatische vanzelfsprekendheid van volwaardige bewegingsvrijheid voor sommige islamitische vrouwen binnen de Nederlandse rechtsstaat.

Toch knaagt het bij mij als Naema Tahir in een nawoord zich indekt op kritiek die zij op eerdere romans heeft gehad: ‘Misschien verwacht de lezer meer intimiteit, gezellig geknuffel, onthullingen die opluchten, zonder erbij stil te staan dat mijn personages stevig zijn ingebed in de hiërarchische structuur van een middenklasse die o zo kenmerkend is voor Pakistan.’ Of de roman realistisch is in het tonen van relaties tussen Pakistaanse familieleden kán en ga ik niet betwisten, maar haar redenatie is geen vrijbrief om te kiezen voor eenzijdig stereotyperen. Zelfs vanuit de zelf legitimerende claim dat een bepaalde achtergrond het recht geeft om kritiek te leveren op bepaalde kwesties.

Het lijkt namelijk alsof Tahir alleen sympathie kan opbrengen voor de strijd van de jeugdige Sofie en daarbij de rest van de familie per se neer moet zetten als bloedeloze bijfiguren. Ingewikkelde problematiek, over jezelf als Pakistaanse migrantendochter ontdekken in een maatschappij met andere waarden dan mee opgegroeid, wordt geschetst vanuit de meest karikaturale horror denkbaar. Alsof niet elk Hollands huisje zijn kruisje heeft, ongeacht het land van origine van de ouders. Nu wordt een bepaalde manier van niet-westers leven gekoppeld aan slechts de heftige excessen van eerwraak, gedwongen huwelijken, liefdeloze intermenselijke relaties én slechts onderdrukking van vrouwen. Wie zegt mij dat Tahir een heleboel aspecten onbenoemd laat in haar extreem bevooroordeelde rechtsfilosofische pamflet?!