Lezersrecensie
Meer dan alleen afkomst
In de ogen van anderen. Ze zijn jong, links, hoogopgeleid en staan midden in het leven. Eigenlijk verschillen twintigers Kasih, Hani en Saya nauwelijks van andere leeftijdsgenoten: hun vermoeiende dates met teleurstellende mannen, hun carrièregerichte ambities en hun eerste teleurstellingen over een wereld die minder te vormen blijkt dan gehoopt. Maar de drie hartsvriendinnen hebben een migratieachtergrond in een tijdsgeest waarin extreemrechtse sentimenten de overhand krijgen. De meest afschuwelijke dingen worden steeds openlijker gezegd en bij de jonge vrouwen leeft het besef dat ze zich altijd ergens tegen moeten verdedigen. Toch gaan ze er alle drie anders mee om. De ik-verteller Kasih ziet ook wel waarom conformiste Hani er bijvoorbeeld voor kiest om de lieve vrede te bewaren en waarom activiste Saya juist steeds het conflict opzoekt. Accepteer je gelaten wat mensen over jou denken of verzet je je ertegen? En tegen welke prijs?
Shida Bazyar maakt al vrij vroeg in 'Drei Kameradinnen' (2021) korte metten met het idee dat je deze drie jonge vrouwen kunt reduceren tot hun afkomst. Haar ik-verteller Kasih spreekt de lezer direct aan om verwachtingen bij te stellen over wat men gaat lezen. Het is eigenlijk best verfrissend, maar dit is met klem géén roman over opgroeien met een specifieke achtergrond. Compleet irrelevant dat auteur Bazyar zelf bijvoorbeeld Iraanse roots heeft, want de zusterschap die ze schetst is er eentje op basis van gedeelde ervaringen over alledaags racisme. Geen exotische sfeerschetsen van hun anders-zijn. Geen nostalgische of melancholische mijmeringen naar een land waar de roots liggen. Geen fascinatie met vreemde tradities die afwijken van wat witte lezers kennen. Geen vrijheidsstrijd om te moeten ontsnappen aan dominante ouders of een conservatieve geloofsgemeenschap. Kasih, Hana en Saya zijn zelf aan zet als verantwoordelijke individuen.
De drie vrouwelijke kameraden merken dat de sfeer grimmiger wordt. Centraal in het narratief van 'Drei Kameradinnen' (2021) is Saya's obsessie met een geruchtmakende moordzaak rond een groep neonazi's, die zich richtten op slachtoffers met een migratieachtergrond. Tot groot chagrijn van de jonge activiste lijkt de ernst van deze zaak niet door te dringen tot witte Duitsers. De grote olifant in de kamer wordt stelselmatig vermeden: hoe ver staan deze nazidenkbeelden nog af van hoe men in bredere zin denkt over multiculturaliteit? Zo lijken de traditionele media meer geïnteresseerd in psychologische portretjes van de daders dan in maatschappijkritiek. Op sociale media verschijnt zelfs opvallend veel steun voor de neonazi's. Openlijk en ongegeneerd. Zonder veel tegengas van links. Het maakt Saya steeds woedender dat zij hierin niet begrepen lijkt te worden.
Ook Hani en Kasih weten niet goed wat ze met Saya's queeste aan moeten. Ze twijfelen of het niet aan paranoia grenst dat hun vriendin achter elk incident racistische motieven zoekt, maar intuïtief snappen ze haar frustratie wel. Zo ervaart Hani dat positieve discriminatie in haar functie bij een dierenrechtenorganisatie vooral leidt tot ongemak en onderwaardering. Het lijkt nooit helemaal te klikken met witte collega's, omdat ze zich niet kunnen verplaatsen in haar ervaringen. Ook Kasih loopt tegen soortgelijk onbegrip aan als afwijzing op afwijzing volgt in haar zoektocht naar een eerste baan. Mevrouw Duncker van het jobcenter lijkt maar niet door te hebben hoe frustrerend het is dat een ambitieuze jongedame geen kansen krijgt. Op onduidelijke gronden. Uiteindelijk sluimert Saya's onbehagen óók door in de ervaringen van haar vrouwelijke kameraden. Als een fundamenteel gevoel van niet begrepen worden.
Het vuurtje van Saya's activisme zal leiden tot een explosieve finale. Ze zal met een laatste daad stelling nemen en zich eindelijk direct richten tot de neonazi's. Zonder angst voor de gevolgen. Zal haar verzet tegen de status quo te ver gaan? Of is het gerechtvaardigd om geweld met gelijke munt terug te betalen? Maar dan komt Shida Bazyar met een aantal onthullingen die opeens alles in een ander licht zetten. Misschien ging je al lezend toch teveel af op eigen vooroordelen en verkeerde informatie. Het maakt 'Drei Kameradinnen' (2021) een speelse ideeënroman over alledaags racisme en de grenzen van activisme om dingen te veranderen. Over vrouwelijke bondgenoten in tijden van maatschappelijke onrust als er te weinig wordt geluisterd naar individuele ervaringen.
Shida Bazyar maakt al vrij vroeg in 'Drei Kameradinnen' (2021) korte metten met het idee dat je deze drie jonge vrouwen kunt reduceren tot hun afkomst. Haar ik-verteller Kasih spreekt de lezer direct aan om verwachtingen bij te stellen over wat men gaat lezen. Het is eigenlijk best verfrissend, maar dit is met klem géén roman over opgroeien met een specifieke achtergrond. Compleet irrelevant dat auteur Bazyar zelf bijvoorbeeld Iraanse roots heeft, want de zusterschap die ze schetst is er eentje op basis van gedeelde ervaringen over alledaags racisme. Geen exotische sfeerschetsen van hun anders-zijn. Geen nostalgische of melancholische mijmeringen naar een land waar de roots liggen. Geen fascinatie met vreemde tradities die afwijken van wat witte lezers kennen. Geen vrijheidsstrijd om te moeten ontsnappen aan dominante ouders of een conservatieve geloofsgemeenschap. Kasih, Hana en Saya zijn zelf aan zet als verantwoordelijke individuen.
De drie vrouwelijke kameraden merken dat de sfeer grimmiger wordt. Centraal in het narratief van 'Drei Kameradinnen' (2021) is Saya's obsessie met een geruchtmakende moordzaak rond een groep neonazi's, die zich richtten op slachtoffers met een migratieachtergrond. Tot groot chagrijn van de jonge activiste lijkt de ernst van deze zaak niet door te dringen tot witte Duitsers. De grote olifant in de kamer wordt stelselmatig vermeden: hoe ver staan deze nazidenkbeelden nog af van hoe men in bredere zin denkt over multiculturaliteit? Zo lijken de traditionele media meer geïnteresseerd in psychologische portretjes van de daders dan in maatschappijkritiek. Op sociale media verschijnt zelfs opvallend veel steun voor de neonazi's. Openlijk en ongegeneerd. Zonder veel tegengas van links. Het maakt Saya steeds woedender dat zij hierin niet begrepen lijkt te worden.
Ook Hani en Kasih weten niet goed wat ze met Saya's queeste aan moeten. Ze twijfelen of het niet aan paranoia grenst dat hun vriendin achter elk incident racistische motieven zoekt, maar intuïtief snappen ze haar frustratie wel. Zo ervaart Hani dat positieve discriminatie in haar functie bij een dierenrechtenorganisatie vooral leidt tot ongemak en onderwaardering. Het lijkt nooit helemaal te klikken met witte collega's, omdat ze zich niet kunnen verplaatsen in haar ervaringen. Ook Kasih loopt tegen soortgelijk onbegrip aan als afwijzing op afwijzing volgt in haar zoektocht naar een eerste baan. Mevrouw Duncker van het jobcenter lijkt maar niet door te hebben hoe frustrerend het is dat een ambitieuze jongedame geen kansen krijgt. Op onduidelijke gronden. Uiteindelijk sluimert Saya's onbehagen óók door in de ervaringen van haar vrouwelijke kameraden. Als een fundamenteel gevoel van niet begrepen worden.
Het vuurtje van Saya's activisme zal leiden tot een explosieve finale. Ze zal met een laatste daad stelling nemen en zich eindelijk direct richten tot de neonazi's. Zonder angst voor de gevolgen. Zal haar verzet tegen de status quo te ver gaan? Of is het gerechtvaardigd om geweld met gelijke munt terug te betalen? Maar dan komt Shida Bazyar met een aantal onthullingen die opeens alles in een ander licht zetten. Misschien ging je al lezend toch teveel af op eigen vooroordelen en verkeerde informatie. Het maakt 'Drei Kameradinnen' (2021) een speelse ideeënroman over alledaags racisme en de grenzen van activisme om dingen te veranderen. Over vrouwelijke bondgenoten in tijden van maatschappelijke onrust als er te weinig wordt geluisterd naar individuele ervaringen.
1
Reageer op deze recensie
