Hurling in eenzaamheid

Minder fraaie gevoelens als na-ijver, schaamte, schuld, angst en vooral verlatenheid strijden met elkaar voor de aandacht van de lezer in de verhalenbundel Een stand van de zon, waarin kleine verhalen over kleine mensen universele twijfels over de mensheid werpen. De setting is ook universeel, soms internationaal, meer ook erg Iers. Om het andere verhaal gooit auteur Donal Ryan er hurling-elementen tussen (een alleen maar in Ierland gespeelde soort hockey), alsof verwijzingen naar deze ploegsport de fundamentele eenzaamheid van de mens nog meer benadrukt: we doen wel alsof we met elkaar spelen, maar eigenlijk staan we toch maar alleen op het veld.

Ondanks enkele bekroningen (de Guardian First Book Award, de European Union Prize for Literature) is Ryan tot nog toe onvertaald gebleven in het Nederlands. Met deze verhalenbundel wordt het Nederlandstalige publiek nu warm gemaakt voor zijn romans. Als je al iets kunt afleiden uit hun korte verhalen over auteurs, hun stijl en hun thema’s, dan intrigeert Ryan wel degelijk. Zijn korte verhalen zijn weliswaar erg kort – zelden langer dan een tiental pagina’s – en daardoor blijven zijn personages erg schetsmatig en oppervlakkig, maar ze zijn onmiskenbaar eenvormig van toon, ze zijn intensief bondig en gebald en ze drijven zwaar op sferen van onbehagen tot geweld. Al gebeurt er niet veel in. En als er al eens iets gebeurt, gaat de verteller er snel over: "Ik stond op een ochtend op en liep weg. De wereld door. Toen ik voor het eerst Ierland onder mijn voeten voelde was ik opgelucht, en moe, en koud", zegt Grace in het gelijknamige kortverhaal, een vluchtelinge uit een onbepaald Afrikaans land.

De mannen, vrouwen én kinderen in Ryans ik-personen zijn contemplatief, kijken terug op en zijn verwonderd over kleine dingen uit hun leven. In ‘De passie’ vinden de doodrijder van een kind en de moeder elkaar in een onbestemde band. In ‘Moeilijkheden’ komen vooroordelen over zigeuners naar boven. In ‘Hemel’ treurt een oom over het verlies van zijn naar Engeland uitgeweken neefje. We kruipen in de huid van marginalen en van een pater die verdreven wordt uit Syrië, we zijn getuige van dementie, van onverschilligheid, van buitensporig banaal geweld. Prettig is het nergens.

Net zoals de inhoud van de flarden levens ruw en rauw is, behandelt Ryan zijn lezers. Hij laat zijn lezers in elk verhaal weinig ruimte om te acclimatiseren, maar gooit ze midden in elk nieuw universum. Hij roept snel de sfeer op die het kortverhaal vereist en laat zijn lezers daar dan achter. Hij geeft ze geen houvast, biedt geen soelaas, maar wel telkens weer een snelle uitgang. Richting een nieuw universum. Het is daarom aan te raden de verhalen niet allemaal achter elkaar te lezen, maar ze spaarzaam, tussen andere lectuur door, tot zich te nemen. De intense en compacte stijl nodigt ook niet uit om er lang in te verwijlen, want dat verhoogt het risico op de ervaring van woordenbrij. We kijken dus wel uit naar Ryans romans, maar zijn er toch ook voor beducht, met deze kortverhalen in het achterhoofd.