Prachtboek dat je ademloos uitleest.

De biografie van John Stedman, die in 1773 vier en een half jaar als militair in Suriname dient. Negen jaar later begint Stedman aan zijn “Narrative of a five years expedition against The Revolted Negroes of Surinam”.

Hiermee geeft hij een indringend beeld van het lot van de slaven op de plantages. Daarnaast beschrijft hij het bestuur, de flora en fauna en zijn relatie met Johanna, een Surinaamse.
Het boek was indertijd een groot succes. Het werd meerdere malen herdrukt en vertaald. Ten tijde van de abolitionistische beweging werden mensen zich bewust van de gruwelijkheden op de plantages.

In de zeer leesbare biografie van Van Gelder maak je in vijf delen kennis met Stedman en zijn tijdsbeeld.
Van Gelder beschrijft zijn personage levendig, zonder opsmuk en verrijkt het verslag met prachtige illustraties.
Hij zet een gevoelige, rechtschapen man neer, die echter ook zijn zwakheden kent. Dit alles gecombineerd met een heldere kijk op het leven van toen.

Wat de biografie zo boeiend maakt, is de manier waarop Van Gelder je in het leven van Stedman trekt.
Stedman is geen brave Hendrik, die met een beschuldigende vinger wijst.
Hij is een kind van zijn tijd, hij is zelfs niet voor de afschaffing van slavernij.
Liever ziet hij een humanere behandeling van de slaven, afschaffing zou desastreus voor het land zijn.
Naast afschuw voor de bestraffingen, leert hij het Sranantongo en roept het gedrag van de commandant Fourgeoud zijn weerzin op. Dit beschrijft Stedman in zijn noties, die jaren later de basis van zijn boek vormen.

De lezer maakt in het eerste deel kennis met de jonge, losbandige Stedman in Nederland. Zijn Schotse vader stuurde de opvliegende John naar Schotland om discipline te leren. Daarna wordt hij als cadet opgenomen in het regiment van zijn vader. Stedman gaat van garnizoen naar garnizoen en hij vertrekt uiteindelijk naar Suriname. Hier gaat het tweede deel over.

Eenmaal in Suriname aangekomen, beweegt hij zich met gemak in de society van Paramaribo. Toch heeft hij compassie voor de minder fortuinlijke slaven.
En hoewel hij in actie tegen ze moet komen, bewondert hij de Marrons.
Hoe langer hij in Suriname verblijft, des te meer begrip krijgt hij voor de weggelopen slaven.
De ongelijkheid, het tropische klimaat, de wanhoop van mensen voel je als lezer aan je kleven.

Suriname, met al haar complicaties, is nooit meer uit John Stedman gegaan.
Later, als hij weer in Nederland woont en getrouwd is met een Nederlandse vrouw, laat hij zijn oudste zoon Johnny uit Suriname overkomen.
In deel drie en vier beschrijft Van Gelder hoe het Stedman in Nederland vergaat en waarom hij met vrouw en kinderen naar Engeland emigreert.

In deel vijf komt het Suriname boek aan bod.
Pas als Stedman in Devon woont, vindt hij de tijd en de rust om zijn boek te schrijven. De vele noties en tekeningen, die hij tijdens zijn verblijf in Suriname gemaakt heeft, komen nu van pas.
Bekende kunstenaars, zoals William Blake, maken ook illustraties voor het boek. Een jaar voor zijn dood verschijnt het boek.
Stedman is al langere tijd ziekelijk; hij heeft vaak aanvallen van malaria of gele koorts. Hij overlijdt op 1 maart 1797.