Welbeschouwd, een terugblik

Welbeschouwd is een psychologische roman uit 1956 geschreven door Elizabeth Jane Howard (1923-2014).
Het verhaal draait om het leven van Antonia Flemming, een welgestelde vrouw in Londen die aan het begin van het boek op een punt in haar leven is aangekomen waar haar man haar gaat verlaten na een huwelijk van 23 jaar en zij aan een nieuw leven zal gaan beginnen. Hoe zij haar leven voortzet is aan de verbeeldingskracht van de lezer; in het boek gaan we juist terug in de tijd.
Het begint in 1950 met een feestje dat mevrouw Flemming organiseert vanwege de verloving van haar zoon. Direct valt al op dat ze dit niet met veel genoegen doet, maar omdat het zo van haar wordt verwacht.
Het neemt ons dan in vijf delen mee terug naar het jaar 1926 waar je Antonia als jong meisje leert kennen en waar veel latere gebeurtenissen en gedragingen hun oorsprong vinden. Verwacht geen vrolijk verhaal. Wel een verhaal dat knap is opgebouwd, veel mooie zinnen bevat en vol zit met verrassende beeldspraak. Het speelt zich voornamelijk af in familiekring, er zijn weekendgasten, uitjes, etentjes en een vakantie. Tijdens de oorlog zijn er herstellende militairen en in 1959 heeft men het over de Korea oorlog. Het tijdsbeeld komt vooral indirect naar voren.

De meeste personages zijn kort maar heel kernachtig beschreven, het karakter komt door een paar zinnen messcherp aan het licht. De aandacht gaat hoofzakelijk uit naar mevrouw Flemming en in mindere mate naar haar overheersende echtgenoot, die in zijn jeugd door een docent werd beschreven als:
‘ Briljant maar obstinaat’. Dat had meneer Flemming destijds prachtig gevonden en hij had zich sindsdien aan de formule gehouden. (citaat)
Hij kleineert Antonia, heeft buitenechtelijke relaties en accepteert zijn vrouw niet in haar rol als moeder:
"Je bent er zo op gericht om als de meeste vrouwen te worden dat je vergeet wie ik ben. Als je de kinderen had weggestuurd, zoals ik had geregeld had je nu een intelligent leven kunnen hebben." (citaat)

Hillary Mantell prijst het werk van Howard in een uitgebreid voorwoord vanwege ' een perfecte opbouw, een voortreffelijk waarnemingsvermogen en een overtuigende maar onverbiddelijke techniek’ (citaat)

De roman boeit en verrast door stijl en taal, de lange zinnen, de analytische kijk op de relaties en is ook in onze tijd nog heel goed leesbaar. Die mooie zinnen verlangen rust en concentratie bij de lezer. Je wilt ze nog eens lezen om er nog meer uit te halen. Ze verrijken het boek, schetsen de sfeer en laten je delen in de gevoelens van de hoofdpersoon.