Pure vrolijkheid en pure droefenis tegelijk

De zoon van de verhalenverteller is de eerste roman van Pierre Jarawan (1985), vertaald uit het Duits. Als zoon van een Libanese vader en een Duitse moeder, werd hij geboren in Jordanië en het gezin emigreerde al snel daarna naar Duitsland. Met dit overtuigende debuut zet Jarawan zichzelf in één klap op de kaart.

“Als jongen voelde ik een onstilbaar verlangen Libanon te zien. Het was een grote nieuwsgierigheid naar onbekende schoonheid omstrengeld met legenden. De manier waarop vader over zijn vaderland sprak, zijn hartstocht en geestdrift, sloeg als een soort koorts op me over.”

Aan het woord is Samir el-Hourani, zoon van vader Brahim en moeder Rana. Zijn ouders zijn begin jaren ’80 in Duitsland neergestreken, gevlucht voor de burgeroorlog in hun geboorteland Libanon. Samir groeit op in een Duitse wijk, waar voornamelijk Libanezen wonen. Het is een vrolijke, gezellige jeugd, waarbij hij een bijzondere band met zijn vader opbouwt. Brahim staat bij veel buurtgenoten bekend als een gepassioneerd verhalenverteller, iets wat hij ook doet voor Samir. Het zijn verhalen die Samir niet verder mag vertellen; het zijn hun geheimen. Niemand mag de verhalen horen, het is tussen hem en zijn vader. Dan gebeurt er iets vreselijks.

Als Samir acht jaar is, verdwijnt zijn vader plots. Zomaar, ineens, uit het niets. Het verandert het leven van het gezin radicaal. In de steek gelaten blijven ze radeloos en stuurloos achter. De beste vriend van zijn vader, Hakim, vangt het gezin op, maar kan niet voorkomen dat het gezin gedesillusioneerd in een zwart gat belandt.

Twintig jaar later besluit Samir naar Libanon te gaan, op zoek naar zijn vader. Zijn enige handvaten bestaan uit een oude foto en de sprookjesachtige verhalen die zijn vader hem vroeger vertelde. Samirs overtuiging dat zijn vader naar zijn wortels is teruggekeerd, leiden hem door een verscheurd land, waarin de actuele politieke situatie invloed heeft op zijn zoektocht en ook het verleden nog altijd een grote rol speelt. Wat is er gebeurd met zijn vader?

De passages uit de jeugd van Samir zijn aangrijpend, de gebeurtenissen in het heden confronterend. Het is nu, op latere leeftijd, dat hij beseft welke impact het vertrek van zijn vader had op de gemoedstoestanden van zijn moeder en zusje. Maar de grootste emotionele klap trof Samir. De band met zijn vader was sterk en zijn plotse vertrek had dan ook grote invloed op hem. Het verlies werd een obsessie voor hem. Zijn zoektocht maakte hem afstandelijk, egoïstisch en eenzaam. Zijn bezetenheid doet hem uiteindelijk besluiten naar Libanon te reizen, naar de roots van zijn vader, in de hoop daar meer aanknopingspunten te vinden. Hij is vastberaden het verhaal van zijn vader te ontrafelen in een land dat een heftige geschiedenis kent.

Het verleden en het heden lijken nadrukkelijk op elkaar. Doordat er geen gemeenschappelijke geschiedschrijving van Libanon bestaat, is de echte waarheid onbekend en heerst er ook na de burgeroorlog nog altijd verdeeldheid. Waar Samir het archief induikt om te achterhalen wat zijn vader heeft bewogen terug te keren, spitten Libanese studenten artikelen van weleer door om zo collectieve feitelijkheden samen te voegen. Verbroedering van het volk is daarbij hun hoofddoel, want in De zoon van de verhalenverteller wordt pijnlijk duidelijk dat het overstijgen van religieuze grenzen het enige is dat Libanon kan verenigen. De aanwezigheid van de diverse geloofsovertuigingen en belangen maakt dat echter onmogelijk. Jarawan toont dat een selectieve herinnering aan het verleden ook nu nog jongeren doet opgroeien in een verdeeld land: “Wij christenen, wij sjiieten, wij alawieten, wij druzen, wij soennieten. Maar het moet heten: wij Libanezen.”

Actuele thema’s als de vluchtelingencrisis, de angst voor buitenstaanders, maar ook nepnieuws hebben in De zoon van de verhalenverteller een prominente rol. Pierre Jarawan schetst een verontrustend beeld van Libanon; hoe het land opkrabbelt na een heftige burgeroorlog, maar vervolgens alweer moet dealen met de gevolgen daarvan. Ondanks alle narigheden vertelt Jarawan vol warmte en passie over het land van zijn vader. De vrolijke, levenslustige bewoners, de prachtige contreien en de bevlogen cultuur; het is lang niet zo erg als wordt beweerd. En dat is een mooie boodschap in dit bijzondere familieverhaal. Pure vrolijkheid en pure droefenis tegelijk; Jarawan imponeert!