Lezersrecensie
Een zomerse idylle of ... stevige kritiek.
Pastorale - Stefan Enter
De betekenis van ‘Pastorale’ is ‘een landelijke idylle’. Is dat ook zo in dit boek? Het verhaal speelt zich af in een landelijk (te) rustig dorp. Ervaren de hoofdpersonages in dit boek het leven in Brevendal (anagram van Barneveld) ook zo idyllisch? Of verwijst de titel meer naar de biblebelt waarin Brevendal ligt, naar ‘een herderlijk schrijven’.
De kritiek op religie is zeker bij Louise aanwezig, maar ook maatschappelijke kritiek zul je hier tegen komen. Kritiek op de manier waarmee Nederland is omgegaan met de KNIL-militairen en hun gezinnen die naar Nederland werden gerepatrouileerd.
Aan de beeldende en ‘taal’rijke beschrijvingen van Enter zal het niet liggen. Al lezend zuigt hij je het verhaal, de natuur in.
“… de schaduwen van de bomen lagen in volle lengte door het bos. Banen van laagstaande zon verlichtten enorme spinnenwebben. Op de bosbodem scharrelde hier en daar een vogel. Tussen twee taxusbosjes was in de verte een houten puntdak op zes palen zichtbaar…” (p. 220)
In het verhaal spelen twee verhaallijnen, die van Oscar en zijn oudere zus Louise. Zij komen uit een zeer gereformeerd gelovig milieu. Hun thuis is het vervallen landhuis te midden van tuinen en bos.
“… de bosbodem was zomer en winter bedekt met een schuw ritselend, enkeldiep tapijt van dode bladeren. Afgewaaide takken en omgevallen bomen werden niet weggehaald. Tussen de eiken, beuken, kastanjes en hazelaars dampte doodstil een jadekleurig schijnsel, hier en daar onderbroken door een scheefgezakte zuil van marmerachtig zonlicht….”(p.35)
Oscar kont in het laatste jaar van zijn middelbare school. Hij is een echte studiebol. Hij houdt niet van gezeur of conflicten, houdt zich een beetje afzijdig. Als hem wordt gevraagd huiswerk naar Jonkie Matupessy te brengen, die in de Molukse wijk woont, weigert hij niet. De gereformeerden en de Molukkers leven streng gescheiden Maar met Jonkie ontwikkelt zich een vriendschap. Heimelijk wordt Oscar verliefd op Jonkies zus Dona. Oscar leert een totaal andere cultuur kennen dan waaraan hij gewend is. Hij wordt uitgenodigd om te komen eten. Dan hoort hij het verhaal van de KNIL-militairen uit Ambon. Zij zouden maar tijdelijk naar Nederland komen. Daarom staat de scheepskist (hutkoffer) uit Ambon nog steeds in de gang... al 30 jaar… klaar voor vertrek!
Een schrijnend verhaal. In Ambon niet welkom, bij aankomst in Holland weggezet in kampen, later in eigen wijken, geen erkenning, geen respect, wel veel vooroordelen, maar zij hebben zich wel ingezet voor de Hollandse regering en voor koningin Wilhelmina.… in Holland niet welkom.
“… het enige Ambon dat ik nog heb is hier hier hier …. en meneer Matupessy bewoog de vork fel richting zijn hart…”(p.151)
Louise is in de zomer naar huis gereisd vanuit de stad. Zij wil stoppen met haar studie en weet nog niet precies wat ze wil, wat ze gaat doen. Louise is op zoek naar haar identiteit. Zij heeft de gereformeerde religie achter zich gelaten, haar levenswijze is veranderd. Ze rookt, drinkt, heeft schulden gemaakt en heeft een oudere minnaar. In Brevendal leert ze Maarten kennen, de zoon van de dominee. Zij vindt hem aantrekkelijk. Als hij haar ziek opbelt, biedt zij aan de kindernevendienst voor die zondag wel te willen doen. Wat ze moet doen… blijft onduidelijk, ze verzint wel iets… Als zij een lied met de kinderen zingt:
“… zag ze het beter dan ooit… al die opengesperde keeltjes ontvingen druppel na druppel het gif dat hen… levenslang resistent zou maken tegen de ratio…de Blijde Boodschap werd zo stevig verankerd dat hun persoonlijkheid zou worden onderdrukt en soms zelf vervangen…” (p.229)
Louise maakt een lichtelijke puinhoop van deze nevendienst, het einde van de vriendschap met Maarten?
Zowel Louise als Oscar hebben problemen. Oscar wordt door zijn vriend Jonkie geholpen. En hoe! Wilde hij dit?
Louise moet het met zich zelf ‘eens’ worden.
Beide personages moeten een ‘eigen’ weg door het leven zien te vinden. Ze zijn door de voortreffelijke beschrijvingen van Enter zo levensecht voor je geworden dat je met moeite afscheid van ze kunt nemen.
Een roman met meerdere thema’s en lagen. De psychologische beschrijving van Louise spreekt me zeker aan. En de manier waarop vader Matupessy zijn verhaal vertelt aan Oscar is voor mij indrukwekkend. De ziel van het boek ligt in handen van de personages. Zij zoeken naar hun geluk, zullen ze er in slagen?
Een leeservaring die ik anderen ook wil aanraden. 4 sterren.
De betekenis van ‘Pastorale’ is ‘een landelijke idylle’. Is dat ook zo in dit boek? Het verhaal speelt zich af in een landelijk (te) rustig dorp. Ervaren de hoofdpersonages in dit boek het leven in Brevendal (anagram van Barneveld) ook zo idyllisch? Of verwijst de titel meer naar de biblebelt waarin Brevendal ligt, naar ‘een herderlijk schrijven’.
De kritiek op religie is zeker bij Louise aanwezig, maar ook maatschappelijke kritiek zul je hier tegen komen. Kritiek op de manier waarmee Nederland is omgegaan met de KNIL-militairen en hun gezinnen die naar Nederland werden gerepatrouileerd.
Aan de beeldende en ‘taal’rijke beschrijvingen van Enter zal het niet liggen. Al lezend zuigt hij je het verhaal, de natuur in.
“… de schaduwen van de bomen lagen in volle lengte door het bos. Banen van laagstaande zon verlichtten enorme spinnenwebben. Op de bosbodem scharrelde hier en daar een vogel. Tussen twee taxusbosjes was in de verte een houten puntdak op zes palen zichtbaar…” (p. 220)
In het verhaal spelen twee verhaallijnen, die van Oscar en zijn oudere zus Louise. Zij komen uit een zeer gereformeerd gelovig milieu. Hun thuis is het vervallen landhuis te midden van tuinen en bos.
“… de bosbodem was zomer en winter bedekt met een schuw ritselend, enkeldiep tapijt van dode bladeren. Afgewaaide takken en omgevallen bomen werden niet weggehaald. Tussen de eiken, beuken, kastanjes en hazelaars dampte doodstil een jadekleurig schijnsel, hier en daar onderbroken door een scheefgezakte zuil van marmerachtig zonlicht….”(p.35)
Oscar kont in het laatste jaar van zijn middelbare school. Hij is een echte studiebol. Hij houdt niet van gezeur of conflicten, houdt zich een beetje afzijdig. Als hem wordt gevraagd huiswerk naar Jonkie Matupessy te brengen, die in de Molukse wijk woont, weigert hij niet. De gereformeerden en de Molukkers leven streng gescheiden Maar met Jonkie ontwikkelt zich een vriendschap. Heimelijk wordt Oscar verliefd op Jonkies zus Dona. Oscar leert een totaal andere cultuur kennen dan waaraan hij gewend is. Hij wordt uitgenodigd om te komen eten. Dan hoort hij het verhaal van de KNIL-militairen uit Ambon. Zij zouden maar tijdelijk naar Nederland komen. Daarom staat de scheepskist (hutkoffer) uit Ambon nog steeds in de gang... al 30 jaar… klaar voor vertrek!
Een schrijnend verhaal. In Ambon niet welkom, bij aankomst in Holland weggezet in kampen, later in eigen wijken, geen erkenning, geen respect, wel veel vooroordelen, maar zij hebben zich wel ingezet voor de Hollandse regering en voor koningin Wilhelmina.… in Holland niet welkom.
“… het enige Ambon dat ik nog heb is hier hier hier …. en meneer Matupessy bewoog de vork fel richting zijn hart…”(p.151)
Louise is in de zomer naar huis gereisd vanuit de stad. Zij wil stoppen met haar studie en weet nog niet precies wat ze wil, wat ze gaat doen. Louise is op zoek naar haar identiteit. Zij heeft de gereformeerde religie achter zich gelaten, haar levenswijze is veranderd. Ze rookt, drinkt, heeft schulden gemaakt en heeft een oudere minnaar. In Brevendal leert ze Maarten kennen, de zoon van de dominee. Zij vindt hem aantrekkelijk. Als hij haar ziek opbelt, biedt zij aan de kindernevendienst voor die zondag wel te willen doen. Wat ze moet doen… blijft onduidelijk, ze verzint wel iets… Als zij een lied met de kinderen zingt:
“… zag ze het beter dan ooit… al die opengesperde keeltjes ontvingen druppel na druppel het gif dat hen… levenslang resistent zou maken tegen de ratio…de Blijde Boodschap werd zo stevig verankerd dat hun persoonlijkheid zou worden onderdrukt en soms zelf vervangen…” (p.229)
Louise maakt een lichtelijke puinhoop van deze nevendienst, het einde van de vriendschap met Maarten?
Zowel Louise als Oscar hebben problemen. Oscar wordt door zijn vriend Jonkie geholpen. En hoe! Wilde hij dit?
Louise moet het met zich zelf ‘eens’ worden.
Beide personages moeten een ‘eigen’ weg door het leven zien te vinden. Ze zijn door de voortreffelijke beschrijvingen van Enter zo levensecht voor je geworden dat je met moeite afscheid van ze kunt nemen.
Een roman met meerdere thema’s en lagen. De psychologische beschrijving van Louise spreekt me zeker aan. En de manier waarop vader Matupessy zijn verhaal vertelt aan Oscar is voor mij indrukwekkend. De ziel van het boek ligt in handen van de personages. Zij zoeken naar hun geluk, zullen ze er in slagen?
Een leeservaring die ik anderen ook wil aanraden. 4 sterren.
2
Reageer op deze recensie
