interessant en mysterieus

‘The catcher in the rye’ is een echte klassieker in de Amerikaanse literatuur. J.D. Salinger schreef het in 1951. Van dit boek zijn er 65 miljoen exemplaren verkocht.

Lees dit boek als het even kan in het Engels
In dit boek is Holden, een jongen van 16, aan het woord. Zijn woordgebruik en zijn zinsconstructie zijn uniek. En maken integraal onderdeel uit van dit verhaal. Vertalen naar het Nederlands is niet alleen heel moeilijk, maar impliceert ook een keuze voor een bepaalde interpretatie.
Een voorbeeld van moeilijk te vertalen: “Old Jane”; zij is een leeftijdsgenootje van Holden.
Een voorbeeld van kiezen voor een interpretatie: “Fuck you” in hoofdstuk 25. Als je het vertaalt als “Rot op” dan verlies je de seksuele component en die is misschien wel cruciaal.
Kortom: lees de Engelse versie.

Het verhaal, de thema’s
Holden Caulfield vertelt zijn verhaal. Hij is, voor de zoveelste keer, van school gestuurd. Hij zwerft nu enkele dagen rond in New York. Hij ontmoet diverse mensen, o.a. zijn kleine zus Phoebe.
Een simpel verhaal; we krijgen evenwel een overweldigend goed en herkenbaar beeld van een puber.
En we krijgen nog veel meer. We horen waarom Holden films haat (hij houdt wel van literatuur). We lezen over de onschuld van kinderen. En over ‘phony’ volwassenen. En .. en … Dit is een rijk boek dat iets te zeggen heeft over tal van zaken.

De titel
In hoofdstuk 22 praat Holden met Phoebe over zijn toekomstdroom. Hij wil ‘catcher’ zijn in een veld waar onschuldige kleine kinderen spelen: hij vangt hen als ze in de afgrond dreigen te vallen. Hij verwijst naar het gedicht ‘Comin’ Thro’ the Rye’ van Robert Burns.
Wel heel merkwaardig is dat het gedicht van Burns over iets heel anders gaat, nl. over casual sex. Waarom, oh waarom dan deze verwijzing?
Voor mij is het wel duidelijk dat dit erop wijst dat het verhaal dat wij lezen, het verhaal van Holden zelf, niet de ultieme waarheid is. Er is een dubbele bodem, een onderliggende waarheid. Holden maakt, zou ik zeggen, een Freudiaanse vergissing.
Is het dat Holden niet zozeer wil wat hij Phoebe vertelt, maar dat hij casual sex wil? En met wie dan? Of moeten we het nog anders interpreteren? De titel maakt dit boek tot een mysterie!

Boek met impact
‘The catcher’ had grote maatschappelijke invloed. Niet alleen zijn er dus heel veel exemplaren van verkocht, ook raakten meerdere moordenaars geïnspireerd door dit boekje, o.a. de man die John Lennon vermoordde. Hij was bang dat Lennon zijn onschuld zou verliezen en doodde hem daarom maar.


NB
De vertaling
Zoals gezegd las ik The catcher in the rye in het Engels. Later heb ik de Nederlandse vertaling, van Johan Hos, geleend van een kennis: ik was zó nieuwsgierig naar de vertaling van bepaalde woorden en zinsneden. Hieronder zie je wat ik vond:

old Jane -> Jane
fuck you -> fuck
I’m one of these very yellow guys -> Ik ben gewoon zo’n hele laffe gozer
it killed me -> ik bleef er zowat in
She killed Allie, too. I mean he liked her too -> Allie bleef er ook altijd zowat in. Ik bedoel dat hij haar ook schitterend vond
and all -> allemaal, intussen, en zo
de gedichtregel “if a body meet a body coming through the rye”-> als je iemand ziet in het graan

Nu, zelf had ik het zeker niet zo goed kunnen vertalen. Alleen bij de dichtregel heb ik twijfels: zou het niet beter zijn geweest om niet ‘ziet’ te gebruiken, maar ‘ontmoet’?