De grillen van de koninklijke dictator !

Wie denkt - of hoopt - dat dit non-fictie boek een sappig verhaal is over een echtgenoot die zijn vrouwen liet ombrengen, zal teleurgesteld worden. Dick Harrison heeft als belangrijkste Zweedse historicus een stevige reputatie opgebouwd. Die veronderstelt dat een wetenschappelijk auteur zijn personages in een context plaatst. Bovendien paste het vermoorden van partners en andere sta-in-de-wegs perfect in de tijdgeest van afrekeningen, onthoofdingen, brandstapels en zelfs berechting door vierendelen.

SCHARNIERTIJD
De aan het eind van de 15de eeuw geboren Engelse koning Hendrik VIII (1491-1547) stond met één voet in de middeleeuwen en met de andere in de nieuwe tijd die gekenmerkt werd door de Renaissance en het Humanisme. Hoewel de gecultiveerde vorst zich omringde met geschoolde mensen, hield hij de traditie van toernooien en hoofse muziek en dans in ere. Zijn financieel beleid daarentegen was catastrofaal en politiek gezien slaagde hij er niet in om een internationale rol van betekenis te spelen. Grootmachten zoals Frankrijk, het Habsburgse Rijk en het Ottomaanse imperium hielden weinig rekening met het ondermaatse Engelse leger. Het terugwinnen van de door Frankrijk veroverde gebieden tijdens de honderdjarige oorlog (1337-1453) - waaronder het kroondomein Normandië - bleek dan ook een illusie.

Het belangrijkste conflict, zij het niet militair, dat Hendrik uitvocht was dat met de paus. Toen de kerkvader Clemens VII weigerde het koninklijke huwelijk met Catharina van Aragon, zijn eerste vrouw, te ontbinden, waren de rapen gaar. Met de steun van aartsbisschop Cranmer en van het parlement werd de breuk met Rome een feit. Als je geen mannelijke opvolger kon baren, was je snel koningin af! De ruzie met de paus kwam louter voort uit eigenbelang. Hoewel zijn laatste echtgenote, Catherine Parr, protestants was, bleef hij het katholicisme trouw. Het schoentje kan wringen als het persoonlijke tegelijkertijd politiek en dynastiek is!

EEN SLECHT ETHISCH RAPPORT
Voortaan stond Hendrik aan het hoofd van de Church of England en heerste de wereldlijke macht over de kerkelijke... een revolutionaire zet! Door het confisqueren van onroerend goed en het wegsturen uit het hogerhuis van abts en priors, maakte hij meteen misbruik van de nieuwe verhoudingen. Omdat de protestantse rebellen in deze koerswijziging een kans zagen om hun invloed uit te breiden, destabiliseerde de samenleving en sloeg Hendrik met harde hand terug. Wat tolerantie en gematigdheid betreft, doet hij het veel slechter dan zijn vader en zijn dochter Elisabeth I.

Hoewel Dick Harrison hem als zeer invloedrijk ziet op nationaal vlak, moet een ernstige kanttekening geplaatst worden bij zijn versmachtend beleid met politieke zuiveringen en echtgenoten, die omwille van de functie die ze bekleedden, onder het zwaard stierven. Volgens de afsluitende conclusie van de auteur is Hendrik ook de grondlegger van de moderne natiestaat. Dat standpunt kan een leek niet analyseren, hooguit bekommentariëren. Ontstond de natiestaat niet uit een brede nationalistische roep om zelfbeschikking? Denk b.v. aan de zich van het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk losrukkende Balkan- en andere landen aan het begin van de 20ste eeuw! Het door de nationale held, Guiseppe Garibaldi, bevrijde en eengemaakte Italië (1860-1870) is ook een mooi voorbeeld. Ter vergelijking: de Welshmen en de Ieren, die de koning aan zijn gezag onderworpen had, hebben zich nooit Engels gevoeld, zelfs niet erg Brits.

DE HUIK NAAR DE WIND HANGEN
Laten we ook Hendriks irrationele grilligheid niet vergeten. Als hij de Engelse kerk gaat leiden, discrimineert en pluimt hij de katholieken. Als hij wat later naar een alliantie met de rabiate Roomse vorst Karel V hengelt, heft hij de paapsen weer op het schild. Toch zal hij voor de doorsnee lezer eveneens de koning zijn die bijna alles verloor: alle grote veldslagen, de inhoud van zijn schatkist, zijn vrouwen, zijn gezondheid... en het vertrouwen van in een angstcultuur levende onderdanen!
Lees meer op: https://inktkoelie.blogspot.com/