IJzersterk pamflet vóór de democratie, tegen fascisme

Hier stond echt een hele hoop belangrijks in.

De democratie en de rechtsstaat staan onder druk, wereldwijd én zeker ook in Nederland. Denken dat iets een ver van je bed show is is net zomin helpend als denken -met je 'nuchtere' verstand- dat het allemaal zo'n vaart wel niet zal lopen.

Rosan Smits (1982, politicoloog en journalist) luidt in dit pamflet de noodklok en weet heel goed waar de klepel hangt. Wat ben ik blij dat ze dit boek geschreven heeft zo in de aanloop naar de verkiezingen volgende week. Het is ijzersterk geschreven, legt de vinger genadeloos op de zere plekken, is hoopgevend en bemoedigend.

Als ik erg enthousiast ben over dingen die geschreven worden in een boek wil ik weleens meer dan één citaat hier plaatsen. Nu was het heel lastig kiezen, want 64 tabjes heb ik erin geplakt, dat zijn 64 momenten waarbij ik dacht 'Ja! Dit!' Mijn citaten hieronder zijn dus maar een glimp van een groter geheel en vooral een aanmoediging om dit boek ook op te pakken en te gaan lezen. Of in elk geval volgende week een stem uit te brengen vóór de democratie, vóór de mensen wiens vrijheden nu onder druk staan en tegen partijen die ruimte geven aan fascisme.

'De obsessie van uiterst rechts met de 'natiestaat' past daar naadloos in. Die trekt een culturele grens tussen wie, in hun ogen, comfortabel mag leven en wie buiten de boot valt. Oftewel: wie menswaardig is en wie niet - een klassieke fascistische maatschappelijke rangorde. Daadwerkelijke oplossingen voor complexe problemen zijn dan onnodig. Wat rest is een wreed politiek project, gedreven door heimwee naar een verleden dat nooit heeft bestaan, gevoed door het uitsluiten, vernederen en controleren van steeds grotere groepen mensen die worden verdreven van het almaar kleiner wordende leefbare stukje aarde.'

'Dat idee van machteloosheid is gevaarlijk. Het vervangt solidariteit door egocentrisme en morele moed door doffe onverschilligheid. Precies dát gedrag houdt autoritaire leiders in het zadel. Hannah Arendt stelde na de Tweede Wereldoorlog al dat een samenleving waarin mensen van elkaar vervreemd raken het kwetsbaarst is voor autoritaire leiders: 'Totalitaire bewegingen zijn massaorganisaties van geatomiseerde, geïsoleerde individuen.

Heb jij je weleens afgevraagd of jij je zou hebben verzet tegen de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog? Het antwoord ligt in wat je nú doet tegenover opkomend fascisme: kijk je weg of spreek je je uit? Want, waarschuwt Arendt: 'Het meeste kwaad wordt aangericht door mensen die nooit een bewuste keuze hebben gemaakt tussen goed en kwaad.'

'Stem voor een partij die bij je past, maar stem niet op een fascist. Misschien ben je inmiddels gewend geraakt aan de complotdenkers in de politiek, aan de haatzaaiers, aan de roeptoeters die met kleine en grote leugens het publieke debat vernielen. Misschien denk je dat die gepeperde uitspraken pure verkiezingsretoriek zijn en dat met echte macht de verantwoordelijkheid wel komt. Misschien denk je, kortom, dat het allemaal wel zal meevallen - tot het niet meer meevalt.
Dit is hoe het werkt. Dit is fascisme.'