Wie zijn wij als mens in tijden van oorlog

Intrigerend boek, zit erg goed in elkaar en beantwoordt de vraag die ik mijzelf vaak stelde: 'Hoe voelt het (of kan het voelen, want één verhaal maakt niet alle verhalen) om na zo'n allesvernietigende oorlog Duits te zijn.' Nora Krug geboren in 1977, Karlsruhe, haar ouders net na de oorlog en ze is getrouwd met een joodse man. De tweede wereldoorlog hing als een grote stilzwijgende schaduw over haar jeugd en leven. Ze had vragen, ze voelde schaamte, ze had problemen met haar identiteit. Na jaren gaat ze op onderzoek uit om meer te weten te komen over haar eigen familie, op zoek naar antwoorden. Het leverde een prachtige graphic novel op. Op zijn breedst, want het is onderzoeksjournalistiek in een graphic novel jas, ze maakt daarbij gebruik van brieven, foto's, oude schoolschriften, archiefmateriaal en spullen van de rommelmarkt. Dat ze oorspronkelijk een opleiding tot documentaire maakster heeft gedaan aan het Liverpool Institute for Performing Arts is goed te zien. Erg mooi en goed gedaan.

Het blijft belangrijk om over na te denken, wie zijn wij als mens in tijden van oorlog. Misschien is dat wel het allermoeilijkste om onder ogen te zien. Hoe graag we ook moedig en wilskrachtig willen zijn, als het erop aankomt is het vaak de angst aan de ene kant en de macht aan de andere die regeert. We zijn vele kleine radertjes en we hebben elkaar ook nodig om in opstand te komen, maar ook dan is er het gevaar van de massa en het de kunst om bij jezelf te blijven. Bij jezelf blijven is geregeld een eenzame actie.