Zoektocht naar de bacha posj, met indrukwekkend totaal beeld van het leven in Afghanistan

‘De verborgen meisjes van Kabul’, een intrigerende titel. Iedereen kent verhalen over discriminatie en vernederingen van meisjes en vrouwen in Afghanistan. Maar wat in dit boek beschreven wordt, het verschijnsel van de ‘bacha posj’, was mij onbekend.
De cover komt enigszins geposeerd over, maar geeft wel een goed beeld van het geheel.

“Als je naar verafgelegen gebieden in Afghanistan toe gaat, zul je zien dat er niets in veranderd in het leven van vrouwen. Ze zijn nog steeds ondergeschikt. Dieren. Het gaat nog een hele tijd duren voordat de vrouw in deze samenleving als een mens wordt beschouwd.”

Jenny Nordberg is journalist en dat merk je goed bij het lezen van haar boek. Het is geschreven als een verslag, al is het dan wel een uitermate goed leesbaar verslag. Ze schrijft over haar ontmoetingen met vrouwen die vroeger als jongen door het leven zijn gegaan. Ze ontmoet ook bacha posj zelf en probeert in haar gesprekken een volledig beeld te krijgen van dit onbekende fenomeen. En dat is haar goed gelukt. Niet alleen leert de lezer de in’s en out’s kennen van de meisjes die leven als jongen, er wordt tevens een totaal beeld geschetst van het leven in Afghanistan. Aan de orde komen onder andere de geschiedenis van het land, de politieke situatie en het sociale leven.

Af en toe viel mijn mond bijna open tijdens het lezen. Het is voor ons Westerse mensen niet voor te stellen hoe het leven voor een vrouw in Afghanistan moet zijn. Hun enige rol lijkt het voortbrengen van zonen te zijn. Het krijgen van dochters wordt beschouwd als een schande. Zonder een zoon hebben mannen minder kansen. Ongelooflijk! Als moeder van vier zonen zat ik regelmatig met plaatsvervangende gêne te lezen.
Om de schande van alleen dochters te voorkomen, worden veel meisjes na de geboorte gepresenteerd als jongen. Maar het gebeurt ook dat een kind pas later verandert in een jongen. Mensen geloven dat een bacha posj in huis ervoor zorgt dat het volgende kind wel een jongetje zal zijn. Het gebeurt ook dat er een zoon geboren wordt en dat een zusje dan als bacha posj moet dienen als speelkameraadje. Het vreemde vond ik dat het vaak een publiek geheim is. Buitenstaanders weten ervan, maar er wordt niet over gepraat.

“Je moet op zijn minst één zoon hebben om hier in aanzien te staan. Een gezin zonder zoon is niet alleen incompleet, maar in een land zonder rechtsstaat wordt het ook als zwak en kwetsbaar beschouwd. Dus het is de plicht van iedere getrouwde vrouw om zo snel mogelijk een zoon te baren – het is een levensdoel. … Een vrouw die in een patrilineaire cultuur geen zoon kan voortbrengen, schiet echter ook – in de ogen van de samenleving en vaak ook van haarzelf – fundamenteel tekort.”
Het is natuurlijk te verwachten dat het ‘terug veranderen’ in een meisje in veel gevallen niet zonder slag of stoot gaat. Al die jaren kregen deze kinderen zoveel vrijheden en kansen en dan moeten ze zich ineens schikken in de ondergeschikte rol als vrouw. In ‘De verborgen meisjes van Kabul’ komen mensen aan het woord die het allemaal op een andere manier beleefd hebben. De een is blij dat ze die jaren als jongen heeft mogen meemaken en geproefd heeft van het leven met bijbehorende vrijheden als man. De ander wil helemaal geen vrouw meer zijn. En zo komen alle reacties en meningen aan bod.

“Op dit moment ben ik niets. Ik was niets en ik ben niets. Ik ben nooit een man en nooit een vrouw geweest.”

www.wieschrijftblijft.com