De schoonheid van eenheid

De Bree valt als leraar een jaar in op de school waar Bint directeur is. De vorige leraar is weggepest. Bint maakt De Bree duidelijk dat er in zijn school ijzeren tucht heerst. De Bree zorgt er meteen voor dat er zeven mogen nablijven, en het voelt als een verdienste.
We volgen De Bree het schooljaar door, in het bijzonder in zijn omgang met "de hel", de heftigste klas van de school, maar tegelijkertijd ook de modelklas van Bint. Deze school van strakke tucht, zorgt voor eenheid, niet in de laatste plaats omdat degene die er niet tegenaan kunnen van school verdwijnen. De school krijgt steeds minder leerlingen, maar wat overblijft is van een bijzonder soort. De Bree is steeds meer onder de indruk van het beleid van Bint, de strakke hand waarmee die wordt volvoerd. "Een klas is een wezen". Het leeft. Het is een eenheid.
Toegegeven: de taal is ouderwets, wat het soms ontoegankelijk maakt. Maar als je doorzet komt er toch een prachtig verhaal boven tafel. En dan de achternamen van de leerlingen! Van der Kargenbok, De Moraatz, Whimpysinger, en degene die ik me altijd zal blijven herinneren: Schattenkeinder.
Je kunt het verhaal (uitgegeven in 1936) niet los zien van zijn tijd, van de opkomst van fascisme, en nationaal socialisme (Hitler is in 1933 aan de macht gekomen in Duitsland). Je leest iets van de aantrekkingskracht van een strakke hand, een goed geleide organisatie, principiële vasthoudendheid, maar ondertussen zie je overal slachtoffers vallen. Het systeem is alleen een mooi systeem als je die kunt en wilt negeren.