Winterse magie en sterke vrouwen

Een hervertelling van een sprookje maakt mij altijd nieuwsgierig. Zeker als het een niet zo voor de hand liggend sprookje als Repelsteeltje is. Naomi Novik had me al eerder een keer overtuigd met een verwerking van sprookjeselementen – in Uprooted – dus ik was dubbel benieuwd.

Goede hervertellingen nemen de bekende elementen van een sprookje, halen die uit elkaar, herschikken ze, en geven ze nieuwe inhoud. Spinning Silver begint met de overpeinzingen van de dochter van een geldschieter. En meteen is de toon gezet. Repelsteeltje gaat aan de oppervlakte over een molenaarsdochter die een koning strikt, doordat ze erin slaagt om stro in goud om te zetten. Het loopt uiteindelijk goed af, en daardoor zie je niet zo duidelijk wat daar allemaal onder ligt: de rol van vrouwen, hebzucht, schone schijn, je eigen kind verkopen voor macht. Spinning Silver laat je dat niet zomaar vergeten.

Het verhaal begint heel rustig, en ontwikkelt zich ongehaast. Soms betekent dat dat een boek niet zoveel te vertellen heeft. Soms betekent het dat je de funderingen krijgt voor een écht goed verhaal, met personages die je eerst moet leren kennen. Dat laatste is hier het geval.

Miryem is de eerste die je leert kennen: de dochter van een geldschieter, die er maar niet in slaagt om zijn schuldenaren te laten betalen. Een hele poos heb je bijna niet door dat je een fantasyverhaal aan het lezen bent, zo word je in dit Oost-Europese dorpje getrokken.

Dingen beginnen te veranderen wanneer Miryem de boel in handen neemt om het leven van haar moeder te redden. Ze neemt de rol van haar vader over. Tot zijn afgrijzen doet ze dat meedogenloos. En hier beginnen de complexe kronkels van het verhaal… want Miryem, die geen dankbaarheid van haar ouders krijgt voor wat ze voor hen doet, moet uiteindelijk zichzelf bemoedigen. En dat doet ze door hardop op te scheppen dat ze goud kan scheppen. Een gevaarlijke mededeling wanneer je weet dat er een andere wereld aan de jouwe grenst: die van de Staryk, fae-achtige wezens die leven in een eeuwige winter en op niets zo verzot zijn als goud…

Verweven met Miryems verhaal lees je ook dat van Irina, de ondergewaardeerde dochter van een edelman, die dankzij magisch zilver het oog van de tsaar moet trekken. En Wanda, de dochter van een van Miryems schuldenaren die voor haar komt werken om zijn schuld af te lossen… Drie vrouwen die elk op hun manier proberen om zich staande te houden.

Naomi Novik spint van dit sprookje een verhaal dat je langzaam – maar heel zeker – binnentrekt. De winterse wereld van de Staryk is betoverend, en de sterke vrouwelijke personages zijn inspirerend. In een poëtische stijl beschrijft ze de alledaagse kracht van liefde, hulpvaardigheid en barmhartigheid, en de wonderlijke, ongrijpbare kracht van magie.

‘He would only shrug and look at me expectantly again, waiting for high magic: magic that came only when you made some larger version of yourself with words and promises, and then stepped inside and somehow grew to fill it.'

Als ik een minpuntje zou moeten noemen: een verhaal dat zo rustig en gedegen is opgebouwd, zou net zo moeten worden afgewikkeld. Nu blijf je een tikje op je honger zitten, of misschien is dit gewoon zoals het met sprookjes gaat: wat er na het einde gebeurt, mag je zelf invullen…