De ploeterende mens

"De hooier is een kleine maar intense roman over de universele vlucht van de lijdende mens" valt er te lezen op de achterflap. Soms valt er nogal wat af te dingen op de aanprijzing van een boek maar in dit geval ben ik het roerend eens. Het verhaal beschrijft een spannende dag voor Timo die te horen gaat krijgen of hij geslaagd is voor zijn VWO-diploma. Hij heeft een pittige jeugd achter de rug met de zorgen voor een verstandelijk beperkte broer en de moeilijkheden en ruzies die hiermee gepaard gingen in het gezin (een vluchtende vader veroorzakend en een moeder die troost zoekt in het geloof). Een aantal jaar voor deze dag overlijdt zijn broer door een ongeluk waarbij Timo zichzelf verwijt dat hij hem alleen de deur uit liet gaan.

Timo overpeinst wat hij na zijn slagen gaat doen. In principe wil hij biotechniek gaan studeren om de mens vooruit te helpen: door de tegenslagen in het leven is hij onder andere geïnteresseerd geraakt in de denkbeelden van Nietzsche ('der Mensch ist ein Seil, geknüpft zwischen Tier und Übermensch - ein Seil über einem Abgrunde') en spreekt hierover met een gelijkgestemd meisje:
"Ze spraken over de weg die de mensheid nog zou afleggen en probeerden zich lacherig in te leven in zo'n hoogbegaafd toekomstwezen, hoe het op ons terug zou kijken, hoe primitief wij nog waren - aards vooral, in de eerste helft van de 21e eeuw."
En
"Ergens diep in hem begon het te gloeien; dat hij misschien eens een kleine ontdekking zou doen die de mens vooruit zou helpen, weg van wat we nu zijn, weg van gebrek en beperking, van pijn en vermoeidheid, en uiteindelijk ook weg van ons egocentrisme en onze jaloezie, van onze wraakzucht en verbittering, van onze botheid en het onbegrip."

Maar hij heeft ook te maken met andere inzichten, bijvoorbeeld die van zijn moeder:
"Zij begreep niet hoe hij de wereld durfde te veranderen zonder het morele kompas van het evangelie, wie ging experimenteren met de schepping had toch richting en grenzen nodig?"

Of die van de hooier, de 'aardse' boer waar hij solliciteert voor een zomerbaan die hem de 'zinloosheid' en gevolgen van de vooruitgang voorhoudt:
"Zijn we nog steeds niet waar we wezen moeten na al die moeite? Moet het nog beter?....
Technologie, kunstmatige intelligentie, genetica, biotechnologie... En het zal ons beter maken, stapje voor stapje, maar ondertussen warmt de aarde verder op... ik ben maar een eenvoudige boer, maar achterlijk ben ik niet... Wat heeft een mens uiteindelijk nodig? - Eten, drinken en een beetje liefde!"
en
"Kijk, in zekere zin is het werk van al die wereldverbeteraars net zo als de zinloze arbeid die Sisyphus (uit het werk van Camus) verricht tot in de eeuwigheid maar er tevreden mee is...
En toch gaan ze door, tegen de berg omhoog en op een dag rolt alles weer naar beneden, is het niet meteen dan wel over duizend jaar".

De gebeurtenissen die deze dag met zich mee brengen zorgen voor het uiteindelijke besluit dat Timo neemt.
Een kleine en intense roman inderdaad maar over een groots onderwerp dat ons allen aangaat. Dit alles gelardeerd met prachtige omschrijvingen van de natuur, sfeerbeschrijvingen en een verhaal dat van begin tot eind binnenkomt. In een adem uitgelezen is hier van toepassing...