Lezersrecensie
De razzia's van februari 1941
De razzia’s van februari 1941
Iedereen kent ze wel die iconische foto’s van de razzia op het Jonas Daniël Meijerplein. De gehurkte mannen met de handen omhoog, de onscherpe foto van die rennende man in zwart jacquet. Hij rende misschien wel voor zijn leven. Op de foto staan ook de grijnslachende Duitse soldaten, die de jonge Joodse mannen op straat hadden aangehouden of uit hun huizen gesleurd. Zonder thuiskomen, zonder afscheid waren ze meegenomen. Van kamp naar kamp. Tot er geen een meer leefde, op die toevallige twee na. Wie waren zijn? Waren ze getrouwd? Hadden ze kinderen? Of was hun vrouw net in verwachting?
Het is de verdienste van Wally de Lang dat deze vierhonderd jonge Joodse mannen een naam en een gezicht hebben gekregen. Tot haar onderzoek waren ze volledig onbekend. Op de tentoonstelling in het Stadsarchief zijn hun levens stuk voor stuk geschetst. (Zodra de musea weer open gaan, kunt u deze tentoonstelling bezoeken in het Stadsarchief van Amsterdam.)
In haar boek beschrijft ze de tocht van kamp Schoorl naar Buchenwald en tenslotte Mauthausen. Kampen met een steeds zwaarder onmenselijk regime, omdat - en dat stond van meet af aan vast - niemand zou overleven. Van de jonge kerels die de geïnterneerde gijzelaars met OZO en grapjes begroetten in Buchenwald zou niemand overleven.
In het boek zijn door de auteur verschillende documenten opgenomen. Het meest opvallend zijn de lijsten met namen die ooit door iemand geschreven of getypt zijn. Maar er staan ook minutieus ingevulde formulieren in van afgegeven kleding en persoonlijke spulletjes, die soms teruggestuurd worden naar Amsterdam na het ‘overlijden’ - auf der Flucht erschossen. (De verzendkosten worden in rekening gebracht.) De aangrijpende brieven met het verzoek om informatie geven de wanhoop van de achtergeblevenen weer. De gecensureerde berichten uit Buchenwald met de wens omtrent de naamgeving van het verwachte kind. (De afzender leefde niet meer toen de brief bezorgd werd.)
De schrijfster ontdekt de administratieve camouflage van de werkelijke doodsoorzaak van in elk geval honderd misschien wel honderdvijftig mannen: vergassing. Als proefkonijn voor de latere industriële moord op het Europese jodendom.
Wally de Lang schrijft in het steeds beklemmender wordende boek wat er gebeurde met de vierhonderd Joodse jonge mannen na de razzia’s op 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. Dit boek mag in geen enkele bibliotheek of middelbare school ontbreken. Elke geschiedenisdocent moet dit lezen en erover vertellen. Dit geldt natuurlijk ook voor iedereen die belangstelling heeft voor het lot van de joden. De grootste verdienste van Wally de Lang is geweest dat de onbekende gezichten een naam hebben gekregen. Opdat wij nooit vergeten ....
Iedereen kent ze wel die iconische foto’s van de razzia op het Jonas Daniël Meijerplein. De gehurkte mannen met de handen omhoog, de onscherpe foto van die rennende man in zwart jacquet. Hij rende misschien wel voor zijn leven. Op de foto staan ook de grijnslachende Duitse soldaten, die de jonge Joodse mannen op straat hadden aangehouden of uit hun huizen gesleurd. Zonder thuiskomen, zonder afscheid waren ze meegenomen. Van kamp naar kamp. Tot er geen een meer leefde, op die toevallige twee na. Wie waren zijn? Waren ze getrouwd? Hadden ze kinderen? Of was hun vrouw net in verwachting?
Het is de verdienste van Wally de Lang dat deze vierhonderd jonge Joodse mannen een naam en een gezicht hebben gekregen. Tot haar onderzoek waren ze volledig onbekend. Op de tentoonstelling in het Stadsarchief zijn hun levens stuk voor stuk geschetst. (Zodra de musea weer open gaan, kunt u deze tentoonstelling bezoeken in het Stadsarchief van Amsterdam.)
In haar boek beschrijft ze de tocht van kamp Schoorl naar Buchenwald en tenslotte Mauthausen. Kampen met een steeds zwaarder onmenselijk regime, omdat - en dat stond van meet af aan vast - niemand zou overleven. Van de jonge kerels die de geïnterneerde gijzelaars met OZO en grapjes begroetten in Buchenwald zou niemand overleven.
In het boek zijn door de auteur verschillende documenten opgenomen. Het meest opvallend zijn de lijsten met namen die ooit door iemand geschreven of getypt zijn. Maar er staan ook minutieus ingevulde formulieren in van afgegeven kleding en persoonlijke spulletjes, die soms teruggestuurd worden naar Amsterdam na het ‘overlijden’ - auf der Flucht erschossen. (De verzendkosten worden in rekening gebracht.) De aangrijpende brieven met het verzoek om informatie geven de wanhoop van de achtergeblevenen weer. De gecensureerde berichten uit Buchenwald met de wens omtrent de naamgeving van het verwachte kind. (De afzender leefde niet meer toen de brief bezorgd werd.)
De schrijfster ontdekt de administratieve camouflage van de werkelijke doodsoorzaak van in elk geval honderd misschien wel honderdvijftig mannen: vergassing. Als proefkonijn voor de latere industriële moord op het Europese jodendom.
Wally de Lang schrijft in het steeds beklemmender wordende boek wat er gebeurde met de vierhonderd Joodse jonge mannen na de razzia’s op 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. Dit boek mag in geen enkele bibliotheek of middelbare school ontbreken. Elke geschiedenisdocent moet dit lezen en erover vertellen. Dit geldt natuurlijk ook voor iedereen die belangstelling heeft voor het lot van de joden. De grootste verdienste van Wally de Lang is geweest dat de onbekende gezichten een naam hebben gekregen. Opdat wij nooit vergeten ....
1
Reageer op deze recensie
