Aangrijpende verhalen over voorwerpen en hun eigenaren

Elke week komen er nieuwe boeken uit, en hoe veel je ook leest, het is onmogelijk om álles te lezen. Maar toen ik een aankondiging zag van uitgeverij Ambo | Anthos voor Van wie ze waren van de Franse schrijfster Gaëlle Nohant zette ik deze titel onmiddellijk op mijn boekenlijst: bovenaan. Niet omdat het boek de winnaar was van dé Boekhandelsprijs van Frankrijk maar omdat het zou gaan over voorwerpen die gevonden waren in de concentratiekampen net na de Tweede Wereldoorlog. Ik werk voor het 4&5 mei comité Amsterdam, en daarom ben ik misschien bovenmatig geïnteresseerd in dit verhaal.

De Franse Irène, alleenstaande moeder van een puberzoon, woont in het Duitse Bas Arolsen en werkt voor het ITC, de International Tracing Service. Daar worden duizenden voorwerpen bewaard die net na de Tweede Wereldoorlog terug werden gevonden in de concentratiekampen. Het ITC probeert de eigenaren of hun nabestaanden terug te vinden. Elk voorwerp heeft zijn eigen geschiedenis, duizenden zeer aangrijpende verhalen verbinden de voorwerpen met hun eigenaren. In dit boek onderzoekt Irène onder andere de herkomst van een medaillon en een pierrot-pop. Haar zoektochten gaan langs verschillende kampen, over meerder landen en ze ontmoet oorgetuigen en nabestaanden. De verhalen achter de voorwerpen zijn rauw, precies en pijnlijk nauwkeurig beschreven. De voorwerpen hebben de hoofdrol gekregen en hebben de oorlog overleefd, de eigenaren niet. Zij hebben onmenselijke ontberingen moeten ondergaan en kunnen het zelf niet navertellen.
De verhalen achter de voorwerpen meanderen door het verhaal van Irène zelf. Haar verhaal vind ik eerlijk gezegd minder geslaagd en wat doorzichtig, natuurlijk wordt de alleenstaande Irène verliefd, dat zagen we al van mijlenver aankomen….

De verhalen van de voorwerpen en hun eigenaren grijpen je en laten je niet meer los…, al moet je het boek soms juist even loslaten om stil te staan bij het leed wat mensen andere mensen hebben aangedaan.