Het is niet stil aan de overkant

Een roman die bestaat uit gesprekken tussen een moeder en haar 16-jarige zoon. Niets vreemds aan, zou je denken. Behalve dan dat deze zoon door zelfmoord om het leven is gekomen. De gesprekken komen daarom over als een methode van de moeder om die zelfmoord van haar zoon enigszins te begrijpen of op zijn minst weer wat vat op haar eigen leven te krijgen.

De gesprekken tussen moeder en zoon Nikolai hebben een filosofisch en verkennend karakter. Moeder probeert haar zoon te verleiden om meer te vertellen over het “daar” en toch ook wel over het waarom. Zij doet dit op een hele lieve, respectvolle manier, zonder verwijten en zonder boosheid. Maar natuurlijk spat het verdriet van de pagina’s, het onherroepelijke en onomkeerbare van de situatie dreunt door in de zinnen. Tegelijkertijd vertelt zij over alledaagse zaken zoals de veranderingen in haar woonomgeving en het veranderen van de seizoenen, waardoor de keiharde realiteit duidelijk wordt dat de wereld toch door blijft draaien.

Ik had het gevoel dat moeder probeert bepaalde situaties weer op te roepen om met de antwoorden en reacties van haar zoon op die omstandigheden, een beter te bevatten geheel te krijgen. Je zou echt wensen dat zij dit woordensteekspel en plagerijtjes nog echt met Nikolai had kunnen voeren. De roman is zeker geen eenvoudige tranentrekker, het geeft eerder het gevoel van een knoop in je maag. Ik kon haar machteloosheid echt voelen, evenals haar verdriet dat zij al pratend en uitlokkend probeert te rationaliseren en kanaliseren.

De moeder in deze roman van Yiyun Li is schrijfster. Daarom zijn woorden ook zo belangrijk voor haar. Het geeft haar een kader en houvast. Maar onvermijdelijk is de vraag hoe lang zij die gesprekken met haar zoon kan blijven volhouden. Dit is ook wel een beetje een “griezelige” vraag. Want zolang zij doorgaat, houdt zij haar zoon een beetje “in leven”. Als je als schrijver concludeert dat je stopt en dat het boek af is, zeg je daarmee jouw kind dan voorgoed gedag? En kun jij het als ouder accepteren dat je jouw kind loslaat? Mooie, indrukwekkende vragen en een ieder zal die vragen weer net anders beantwoorden.

Ik vrees dat Waar geen reden is niet voor een heel groot publiek een goed toegankelijke roman is, maar voor de liefhebbers van boeken die aanzetten tot mijmeren, nadenken en herkauwen is dit zeker een aanrader.

Op mijn lees- & leefblog heb ik een uitgebreidere leeservaring geplaatst (met associaties met andere boeken): Het is niet stil aan de overkant.