Moderne blik op de Bijbel als mooie literatuur

Nicolaas Matsier bespreekt in dit boek veel verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament. Hij illustreert zijn betoog met citaten uit de Bijbel en voorziet ze van zijn eigen commentaar. Volgens Matsier is de Bijbel een klassieker vanwege de grote invloed op de literatuur, het denken en doen van mensen, ons spraakgebruik, uitdrukkingen en gezegdes, en de (schilder)kunst, en vooral ook omdat de bijbel door veel mensen als het woord van God wordt gezien.

Het eerste deel telt 18 hoofdstukken over het Oude Testament en bespreek onder meer Genesis, Exodus, het Hooglied, Samuel, Job en andere Bijbelfiguren. Het tweede deel gaat over het Nieuwe Testament en bespreekt onder meer de vier evangeliën, Jezus, de heilige familie, de brieven en reizen van Paulus en de Openbaring van Johannes. De overgang tussen beide delen wordt gemarkeerd met 100 werken uit het Rijksmuseum, geïnspireerd op verhalen uit de bijbel.

De verschillende verhalen getuigen volgens Matsier van “evenveel schakeringen als er scheurmakers en nieuwe eenheidsstichters geweest zijn onder de vrome lezers”. Hij vraagt zich in het begin van het boek af hoe het kan dat het scheppingsverhaal steeds eindigt met “God zag dat het goed was”, terwijl de verhalen erna getuigen van strijd, (broeder)moord, familietwisten, diefstal en bedrog. Het boek Exodus noemt Matsier “woest, grotesk, wonderbaarlijk, met weinig harmonische proporties”. Het hoofdstuk over Richteren (Rechters) heeft als ondertitel “sluipmoordenaars en vechtjassen”. Kwaad, zonde, schuld, schaamte, straf en boete lopen als een rode draad door het Oude Testament, afgewisseld met trouw, vertrouwen, devotie en nederigheid van vrome Godsaanbidders. In deel 2 beargumenteert Matsier overtuigend hoe radicaal de opvattingen van Jezus waren voor die tijd, hoe Hij opkwam voor de mensen aan de rand van de samenleving, en in zijn spreken en handelen de wet veruit oversteeg.

Nicolaas Matsier is gereformeerd opgevoed en beschouwt zichzelf vanaf zijn 15de als ongelovig. Hij vindt de bijbel echter ook voor ongelovigen van belang om met aandacht te lezen. Deze open houding voelde als een uitnodiging om zijn boek te gaan lezen, in de hoop dat een van oorsprong Christelijk iemand en nu meer op afstand een nieuw en verfrissend licht kan werpen op de bijbel. Deze hoop ging vrij snel verloren. Het doornemen van meer dan 500 pagina’s heeft me spiritueel gezien weinig gebracht en het kleine vlammetje dat innerlijk nog steeds brandt geen nieuw leven ingeblazen. Voor mij blijft de Bijbel een bijzonder boek, soms mooi en leerzaam, maar het roept meer vragen op dan het beantwoordt.