Lezersrecensie
Schrijven in tijden van oorlog
De wortels van de Canadese schrijfster Maria Reva (1990) liggen in Oekraïne. In 1997 migreerde zij met haar familie vanuit Oekraïne naar Vancouver. Dat ze Oekraïne niet is vergeten blijkt wel uit het feit dat zowel haar verhalenbundel ‘Good citizens need not fear’ als haar debuutroman ‘Endling’ zich afspelen in haar geboorteland. ‘Endling’ verscheen dit jaar, en staat nu op de longlist van de Booker Prize, best een mooie beloning voor een debuutroman.
Het verhaal van ‘Endling’ draait in eerste instantie om een biologe die is gespecialiseerd in slakken. Zij reist met een mobiel laboratorium Oekraïne door om zeldzame soorten te verzamelen, waarmee ze een fokprogramma opzet dat de soorten voor uitsterven moet behoeden. Om geld te verdienen doet ze mee aan zogenaamde ‘romance-tours’, waarbij Europese en Noord-Amerikaanse mannen naar Oekraïne komen op zoek naar een gedweeë, traditionele, maar evengoed blanke bruid. Tijdens zo’n tour ontmoet ze twee zusjes, die snode plannen hebben met de buitenlandse mannen. Het is allemaal best vermakelijk, maar ook een beetje vergezocht en niet bijzonder goed geschreven, waardoor ik me na de eerste 100 pagina’s begon af te vragen wat de Booker juryleden eigenlijk had bezield om dit boek op de longlist te zetten.
Niet veel later werd mij dit volledig duidelijk, want er gebeurt iets bijzonders in het plot: de schrijfster stapt er zelf in. Terwijl ze schreef aan het boek vielen Russische troepen Oekraïne binnen.
“I was writing about a so-called invasion of Western bachelors to Ukraine and then an actual invasion happened. […] To continue now seems unforgivable.”
Kan je een humoristisch boek over Oekraïne schrijven terwijl er ondertussen een oorlog aan de gang is? Terwijl je je zorgen maakt over de veiligheid van familieleden? Waar haal je de tijd en focus vandaan als je de hele dag aan het nieuws vastgekluisterd zit, familieleden probeert te bereiken? Deze dilemma’s brengt Reva onverwacht het boek binnen – waardoor ze van fictie metafictie maakt. Want het blijft niet bij een ingevoegd hoofdstuk over haar afwegingen in 2022: het fictiedeel van het boek gaat wel degelijk verder, maar nu ineens mét een oorlog op de achtergrond en met elementen die rechtstreeks uit Reva’s persoonlijke levensgeschiedenis lijken te komen. Het persoonlijke en het fictieve vloeien steeds meer in elkaar over. Dat is iets dat waarschijnlijk in veel romans het geval zal zijn, alleen word je daar als lezer normaalgesproken buitengehouden, omdat je alleen het verhaal volgt en niet de auteur die het schrijft.
Het is ontzettend knap gedaan en intrigerend om te lezen. Tegelijkertijd is het jammer dat het fictieve element, het verhaal over de slakkenspecialist en de zusjes met hun snode plannen, niet heel sterk is. De personages zijn bijvoorbeeld niet goed uitgewerkt, ze blijven vlak en op afstand, zelfs op hun emotionele momenten. Ook is het plot wat vergezocht en blinkt het boek niet uit op taal. Was deze basis sterker geweest dan zou dit echt een topboek geweest zijn! Evengoed door de bijzondere structuur en invalshoek zeker een aanrader, vooral voor lezers die iets anders zoeken dan een rechttoe-rechtaan boek.
Het verhaal van ‘Endling’ draait in eerste instantie om een biologe die is gespecialiseerd in slakken. Zij reist met een mobiel laboratorium Oekraïne door om zeldzame soorten te verzamelen, waarmee ze een fokprogramma opzet dat de soorten voor uitsterven moet behoeden. Om geld te verdienen doet ze mee aan zogenaamde ‘romance-tours’, waarbij Europese en Noord-Amerikaanse mannen naar Oekraïne komen op zoek naar een gedweeë, traditionele, maar evengoed blanke bruid. Tijdens zo’n tour ontmoet ze twee zusjes, die snode plannen hebben met de buitenlandse mannen. Het is allemaal best vermakelijk, maar ook een beetje vergezocht en niet bijzonder goed geschreven, waardoor ik me na de eerste 100 pagina’s begon af te vragen wat de Booker juryleden eigenlijk had bezield om dit boek op de longlist te zetten.
Niet veel later werd mij dit volledig duidelijk, want er gebeurt iets bijzonders in het plot: de schrijfster stapt er zelf in. Terwijl ze schreef aan het boek vielen Russische troepen Oekraïne binnen.
“I was writing about a so-called invasion of Western bachelors to Ukraine and then an actual invasion happened. […] To continue now seems unforgivable.”
Kan je een humoristisch boek over Oekraïne schrijven terwijl er ondertussen een oorlog aan de gang is? Terwijl je je zorgen maakt over de veiligheid van familieleden? Waar haal je de tijd en focus vandaan als je de hele dag aan het nieuws vastgekluisterd zit, familieleden probeert te bereiken? Deze dilemma’s brengt Reva onverwacht het boek binnen – waardoor ze van fictie metafictie maakt. Want het blijft niet bij een ingevoegd hoofdstuk over haar afwegingen in 2022: het fictiedeel van het boek gaat wel degelijk verder, maar nu ineens mét een oorlog op de achtergrond en met elementen die rechtstreeks uit Reva’s persoonlijke levensgeschiedenis lijken te komen. Het persoonlijke en het fictieve vloeien steeds meer in elkaar over. Dat is iets dat waarschijnlijk in veel romans het geval zal zijn, alleen word je daar als lezer normaalgesproken buitengehouden, omdat je alleen het verhaal volgt en niet de auteur die het schrijft.
Het is ontzettend knap gedaan en intrigerend om te lezen. Tegelijkertijd is het jammer dat het fictieve element, het verhaal over de slakkenspecialist en de zusjes met hun snode plannen, niet heel sterk is. De personages zijn bijvoorbeeld niet goed uitgewerkt, ze blijven vlak en op afstand, zelfs op hun emotionele momenten. Ook is het plot wat vergezocht en blinkt het boek niet uit op taal. Was deze basis sterker geweest dan zou dit echt een topboek geweest zijn! Evengoed door de bijzondere structuur en invalshoek zeker een aanrader, vooral voor lezers die iets anders zoeken dan een rechttoe-rechtaan boek.
1
Reageer op deze recensie
