Lezersrecensie
Wat de sneeuw bedekt
Het Koreaanse eiland Jeju ligt ten zuiden van Korea’s vasteland. De Hallasan, een grote vulkaan midden op het eiland is een toeristische trekpleister. De geschiedenis van het eiland is echter een stuk minder prettig, daar kan je alles over te weten komen in het ‘Jeju 4-3 Peace Park’, dat werd geopend in 2008, zestig jaar na het begin van een genocide waarbij tegen de 30.000 inwoners van het eiland om het leven kwamen. Wat begon als het beteugelen van wat werd gezien als de ‘communistische sympathieën’ bij de eilanders eindigde in een massamoord waarbij je politieke voorkeur er niet eens meer toe deed, getuige de grote hoeveelheid vermoorde kinderen. Dit drama is lange tijd verzwegen en dát is waar ‘Ik zeg geen vaarwel’ van de Koreaanse schrijfster Han Kang in de kern over gaat.
Han Kang (1970) schrijft al sinds 1995 romans en brak buiten Zuid Korea door toen ze in 2016 de International Booker Prize won met de Engelse vertaling van ‘De vegetariër’. ‘Ik zeg geen vaarwel’ verscheen oorspronkelijk in 2021 en werd in 2023 naar het Nederlands vertaald door Mattho Mandersloot. Die vertaling zal niet eenvoudig geweest zijn, want het is een nogal poëtisch geschreven boek én er komen in de originele versie van het boek twee versies van het Koreaans voor: het standaard Koreaans en het dialect dat wordt gesproken op Jeju.
Het boek volgt Gyeong-ha, een romanschrijfster die worstelt met haar leven. Ze wordt geplaagd door vreselijke nachtmerries waardoor ze nauwelijks nog slaapt. Haar huwelijk is mede daardoor gestrand en ze woont nu alleen in een akelig flatje in Seoul. Dan vraagt Inseon, een oude vriendin, die ze al jaren niet meer gezien heeft, om een gunst. Inseon ligt in het ziekenhuis en wil dat Gyeong-ha haar vogel gaat voeren, in haar ouderlijk huis op Jeju-eiland. Dit klinkt bijna als het begin van een feelgood roman, maar wees gewaarschuwd: heel veel verder bij dat genre vandaan kan je met dit boek niet komen.
Het sneeuwt eindeloos, je voelt de kou in je botten als je leest over Gyong-ha’s tocht naar het huis van Inseon. Ze staat uren op een bus te wachten, ze ziet geen hand voor ogen, de avond valt en dan moet ze ook nog een flink stuk over een afgelegen weg wandelen. In de sneeuw en in het donker. Vanaf dat punt begint ook het onderscheid tussen droom en werkelijkheid nogal te vervagen en je doet er als lezer dan ook goed aan afstand te doen van de wil om alles rationeel te begrijpen.
Maar wat is dit boek prachtig geschreven. Het is soms bijna een gedicht, door de beelden die het oproept, de droomachtige beschrijvingen van schaduwen en van de sneeuw. Dit wordt afgewisseld met stukken tekst die je eerder kan zien als non-fictie over de geschiedenis van Jeju, aan de hand van wat Inseons familie heeft meegemaakt. Al die sneeuw bedekt meer dan alleen maar de natuur, die sneeuw bedekt ook de geschiedenis, alle dode lichamen in massagraven, alles waar nooit over gesproken mocht worden. Hoe toepasselijk dat Han Kang zo een omweg gebruikt om over dit verleden te schrijven. Dat maakt het lezen van het boek niet makkelijker, zeker niet voor wie geen achtergrondkennis heeft van de Koreaanse geschiedenis, maar wel intenser.
[Wie een wat meer rechttoe rechtaan roman over deze episode in de geschiedenis van Jeju wil lezen kan ik ‘The Island of Sea Women’ van de Amerikaanse schrijfster Lisa See aanraden.]
Han Kang (1970) schrijft al sinds 1995 romans en brak buiten Zuid Korea door toen ze in 2016 de International Booker Prize won met de Engelse vertaling van ‘De vegetariër’. ‘Ik zeg geen vaarwel’ verscheen oorspronkelijk in 2021 en werd in 2023 naar het Nederlands vertaald door Mattho Mandersloot. Die vertaling zal niet eenvoudig geweest zijn, want het is een nogal poëtisch geschreven boek én er komen in de originele versie van het boek twee versies van het Koreaans voor: het standaard Koreaans en het dialect dat wordt gesproken op Jeju.
Het boek volgt Gyeong-ha, een romanschrijfster die worstelt met haar leven. Ze wordt geplaagd door vreselijke nachtmerries waardoor ze nauwelijks nog slaapt. Haar huwelijk is mede daardoor gestrand en ze woont nu alleen in een akelig flatje in Seoul. Dan vraagt Inseon, een oude vriendin, die ze al jaren niet meer gezien heeft, om een gunst. Inseon ligt in het ziekenhuis en wil dat Gyeong-ha haar vogel gaat voeren, in haar ouderlijk huis op Jeju-eiland. Dit klinkt bijna als het begin van een feelgood roman, maar wees gewaarschuwd: heel veel verder bij dat genre vandaan kan je met dit boek niet komen.
Het sneeuwt eindeloos, je voelt de kou in je botten als je leest over Gyong-ha’s tocht naar het huis van Inseon. Ze staat uren op een bus te wachten, ze ziet geen hand voor ogen, de avond valt en dan moet ze ook nog een flink stuk over een afgelegen weg wandelen. In de sneeuw en in het donker. Vanaf dat punt begint ook het onderscheid tussen droom en werkelijkheid nogal te vervagen en je doet er als lezer dan ook goed aan afstand te doen van de wil om alles rationeel te begrijpen.
Maar wat is dit boek prachtig geschreven. Het is soms bijna een gedicht, door de beelden die het oproept, de droomachtige beschrijvingen van schaduwen en van de sneeuw. Dit wordt afgewisseld met stukken tekst die je eerder kan zien als non-fictie over de geschiedenis van Jeju, aan de hand van wat Inseons familie heeft meegemaakt. Al die sneeuw bedekt meer dan alleen maar de natuur, die sneeuw bedekt ook de geschiedenis, alle dode lichamen in massagraven, alles waar nooit over gesproken mocht worden. Hoe toepasselijk dat Han Kang zo een omweg gebruikt om over dit verleden te schrijven. Dat maakt het lezen van het boek niet makkelijker, zeker niet voor wie geen achtergrondkennis heeft van de Koreaanse geschiedenis, maar wel intenser.
[Wie een wat meer rechttoe rechtaan roman over deze episode in de geschiedenis van Jeju wil lezen kan ik ‘The Island of Sea Women’ van de Amerikaanse schrijfster Lisa See aanraden.]
2
2
Reageer op deze recensie
