Perfecte mix van hilariteit en diepzinnigheid. En een moord

Elisabeth wil samen met haar man Pierre een lentefeestje geven. Ze nodigt vrienden en collega’s uit en ook de bovenburen, vooral omdat ze hun stoelen nodig heeft. Ze heeft normaal vooral contact met hem van boven, met Jean-Lino Manoscrivi, die altijd met de trap gaat omdat hij panisch wordt in een lift. Ze komt hem vaker tegen als hij buiten staat te roken – en hij heeft haar zelfs een keer meengenomen naar de paardenraces, de enige plek waar ze hem ooit op zag bloeien. Lydie, zijn vrouw is heel anders. Uitgesproken, maar ook zweverig. De bovenburen doen aardig mee met het feest, al vindt zij dat hij haar voor de gek zet. Als iedereen weg is en Elisabeth en Pierre al naar bed zijn, belt Jean-Lino ineens aan met de mededeling dat hij zijn vrouw gewurgd heeft.

Op zich een simpel verhaal, maar Reza bouwt het op een heel eigen, vervreemdende wijze op. Het boek is doorspekt met een mengeling van haast hilarische beschrijvingen (manlief Pierre gaat gewoon weer slapen nadat ze het lijk hebben gezien) afgewisseld met diepzinnige overpeinzingen over relaties, onzekerheden en ander menselijk handelen en uitstapjes naar wetenschap en fotografie.

Reza stoort zich niet aan een logische opbouw, noch wat betreft de volgorde der dingen, noch aan een klassieke alineaopbouw, want halverwege de tekst zit ze zo weer in het verleden of juist het heden, wisselen actie, overpeinzing, herinnering en uitweiding elkaar af. Verhaal, aanpak en stijl maken ‘Babylon’ tot een meer dan gewoon goed boek – misschien dat je er even in moet komen aan het begin, maar dat is dan ook alles.

‘Babylon’ zit boordevol kleine, mooie zinnen en redenaties die verspreid over de tekst zijn uitgestrooid. ‘Vanaf een bepaalde leeftijd is een vrouw veroordeeld tot een goed humeur. Wanneer je op je twintigste loopt te chagrijnen is dat sexy, maar op je zestigste is het niet te doen’ (de hoofdpersoon is overigens 62 jaar).

Elisabeth kan in het verhaal niet anders dan Jean-Lino proberen te helpen. Met het lijk dat met de lift omlaag moet (hij durft er nog steeds niet in) en met Jean-Lino’s ziekelijke kat die hij koestert met liefkozende Italiaanse woordjes.

Het levert allemaal mooie scenes op. Zo beschrijft de ik-persoon dat ze ooit lang geleden met haar toenmalige vriendje foto’s nam, ieder met een eigen toestel en belichting om te zien hoe je de werkelijkheid het beste zou benaderen. Nu beschrijft ze hoe Jean-Lino na de daad bij hen doodstil op de ongemakkelijk grote Marokkaanse stoel zit. Doordat ze van alles omstoten zien ze hem achtereenvolgens in het licht van de staande lamp, de grote lamp, in het donker en in het licht van de schemerlamp. Maar hoe je de situatie ook belicht: de daad blijft dezelfde en het blijft een man die doodstil in een stoel zit.

Foto’s zijn sowieso van belang in het verhaal van Reza dat begint met de beschrijving van een foto uit het boek ‘The Americans’ met werk van fotograaf Robert Frank. Daarop is een man in regenjas met een tijdschrift van de Jehova’s in handen voor een grote muur te zien. Die man is natuurlijk allang dood. En ‘wat maakt het uit wat je bent, wat je denkt, wat je gaat worden? Je bent ergens in beeld tot de dag dat je er niet meer bent’. - Wat weet je van je bovenburen of wat er nou eigenlijk echt is gebeurd? Over datgene wat voorbij gaat, maar daarmee nog niet vervlogen is. En over onze (alledaagse) angsten en de vraag of we in dit ondermaanse wel gelukkig zijn.

‘Babylon’ van de Franse schrijfster Reza verdient bijna ***** vijf sterren. De titel 'Babylon’ verwijst naar de bekende psalm ‘Wij zaten aan Babylons stromen en weenden, denkend aan Sion’ (jaja, die van Boney M.).

Deze bespreking staat ook wat uitgebreider op mijn weblog https://tonhirdes.wordpress.com/2017/05/08/boek-yasmina-reza-babylon/