Niet aan de kant te leggen

Deze recensie is eerder verschenen op Koukleum.nl.

‘Het schuilhuis‘, het eerste boek van Rachel van Charante, las ik met veel plezier, dus naar dit tweede boek was ik meteen nieuwsgierig. En ik kan zeggen… Eenmaal begonnen, kon ik niet stoppen met lezen.

In het begin krijg je erg veel informatie in een paar pagina’s, maar dat is noodzakelijk om het verhaal goed op te kunnen bouwen en ondanks dat is het nergens te veel informatie. Het verhaal kun je goed blijven volgen. Er zijn twee verhaallijnen. De eerste, en naar mijn gevoel de hoofdverhaallijn is die van Heleen. Heleen woont tijdelijk weer bij haar ouders in Lochem, nadat haar man overleden is aan het front. Haar leven ligt echter in Amsterdam en als ze via een vriendin een advertentie toegestuurd krijgt bedenkt ze zich niet lang en solliciteert. Ze mag op gesprek komen. Ze neemt haar baan in Amsterdam een beetje als naïef meisje aan. Er wordt niet echt over haar taken gesproken, volgens mij heeft zij alleen maar in haar hoofd dat ze terug wil naar Amsterdam. Hierdoor heeft ze niet meteen in de gaten dat het in oorlogstijd wel raar is dat je zo’n absurd hoog salaris en een woning aangeboden krijgt voor haar werk. En dat blijkt dus met reden te zijn. De persoon waar zij onder gaat werken is Baumann, een Duitser die tewerkgesteld is door de nazi’s. Hij moet besluiten nemen over de herzieningsverzoeken van Joden en hierdoor kan hij besluiten welke Joden naar een werkkamp gaan. Heleen voelt zich bedrogen, maar ziet ook kansen.

Je krijgt een prachtig verhaal over Heleen. Zij wilt doen wat goed is om o.a. haar Joodse vriendin Esther te redden, maar komt er al snel achter dat ze voorzichtig moet zijn wie ze kan vertrouwen en vertrouwen soms uit onverwachte hoek komt.

Aan de andere kant lezen we het verhaal in het heden over Joyce. De moeder van Joyce wordt gediagnosticeerd met Alzheimer en Joyce besluit op zolder op zoek te gaan naar oude foto’s, om zo het geheugen van haar moeder goed te houden. Ze stuit hier op een bijzondere foto, namelijk de vader van haar moeder, die voor haar onbekend is. Charante heeft het proces van de Alzheimer op zo’n indrukwekkende manier omschreven dat je echt het gevoel hebt, dat je het zelf meemaakt. Ik hoop dat dit ons nog lang bespaard blijft. De scène dat de moeder van Joyce in de tuin staat en Joyce twee uur van huis is, is zo typerend voor Alzheimer en heeft Charante op zo’n natuurlijke manier in het verhaal opgenomen, dat ik het gevoel had dat ze echt weet waar ze over schrijft. Toevallig hoorde ik kort na het lezen van het boek van een kennis van ons, dat als ze samen weg gingen ze iets moesten regelen omdat haar schoonmoeder alzheimer had en je niet wilde dat er gekke dingen gebeurden als ze weg waren. Ik moest meteen aan deze scene uit het boek denken. Hiermee bewijst Charante dat ze ook echt dingen uit het leven grijpt als ze haar verhaal schrijft. Ik denk dat het verhaal daarom ook zo binnenkomt. Je herkent situaties.

Doordat de onbekende opa van Joyce, dezelfde persoon als Baumann is komen deze verhaallijnen op een erg mooie manier bij elkaar. Ook heeft Charante hier naar mijn gevoel bewust gekozen dat zowel de moeder van Joyce als Baumann niet meer (bewust) meemaken dat de geschiedenis toch nog recht gezet wordt, wat betreft Baumann. Zodat de familie in ieder geval weet dat hij niet de boeman was, zoals hij wel bekend stond. Dit vind ik passend bij het verhaal. Het is geen boek voor een happy end. Al is het dat natuurlijk wel, maar dan wel een happy end met een hoop mitsen en maren. Er zijn een hoop doden die geliefd werden en er zijn banden verbroken door keuzes die gemaakt zijn tijdens de oorlog.

Ik heb onder het lezen ook geluisterd naar ‘Het grachtenhuis’ dat ingesproken is door Gaby Milder. Gaby heeft op zich een prettige voorleesstem, maar wat ik echt irritant vond, was de stemmetjes die zij erbij gebruikte. Zo gebruikte ze bij Baumann een Duits accent en bij Joan een Amerikaans accent. Dit was voor mij niet nodig geweest en je haalde uit het verhaal dat deze mensen uit een ander land afkomstig waren. Gelukkig gebruikte ze nog geen Amsterdams accent bij de personen die echt uit Amsterdam kwamen, want dan was ik beslist gestopt met luisteren. Dit was nog net te doen, maar voor mijn gevoel wel totaal overbodig en haalt de kracht uit het verhaal.

Ik heb erg genoten van het lezen van ‘Het grachtenhuis’ en Charante had met haar debuut ‘Het schuilhuis’ bewezen dat ze wist wat schrijven was, maar dit niveau heeft ze met ‘Het grachtenhuis’ nog een stukje hoger getild. Ik kijk uit naar een nieuw boek van haar hand, al legt ze de lat voor zichzelf nu natuurlijk weer nog wat hoger, want wat kan zij schrijven.