“Ieder hinkt zijn eigen pad”

EEN HEEL LEVEN - ROBERT SEETHALER

Bij toeval heb ik, weliswaar op advies, dit mooie tussendoorboekje ontdekt van slechts 157 bladzijden!

Het verhaal begint in 1933, hoog in de Oostenrijkse Alpen. De hoofdpersoon is de ongeveer 34-jarige Andreas Egger die de uitgemergelde en stervende geitenhoeder Johannes Kalischka, bijgenaamd Geitenhannes in een geitenmand op zijn rug via een steil pad 3 km naar beneden naar het dal draagt. Maar, tijdens een rustpauze weet Geitenhannes uit zijn kooi te ontsnappen, weg te lopen en te verdwijnen “in het ondoordringbare wit van de jachtsneeuw”. Egger kijkt hem verbouwereerd na. Hij zal hem nooit meer levend terugzien. In het dorp besluit hij, diepgeschokt, een kruidenbittertje en een portie vette beignets te gaan nemen in het plaatselijke café Zum goldenen Gamser. Daar ontmoet hij Marie, de liefde van zijn leven. Tevens een eerste beslissende gebeurtenis in zijn leven. Een ontroerend, superromantisch moment was o.a. zijn huwelijksaanzoek aan Marie.

Er volgen nog twee beslissende momenten. De aankondiging van de oorlog door zijn hospita waardoor Egger besluit zich op te geven om te gaan vechten. En het derde moment is de ontmoeting met de twee verdwaalde stokoude mensen hoog in de bergen die hij veilig naar het dal terug loodst en waardoor hij besluit berggids te worden om op deze manier een aardig centje te verdienen. Het citaat boven deze recensie verwijst naar het incident met de vrouw die Egger nog ternauwernood wist te redden van een val in het ravijn en die daarna ook wat kreupel liep zoals hij. Een levenswijsheid van Egger!

• Wie is deze Andreas Egger?
In 1902 is hij als vierjarig weesjongetje met een leren buideltje met daarin wat bankbiljetten om zijn nek in het dorp afgezet bij de welgestelde herenboer Hubert Kranzstocker, een zwager van zijn aan tering overleden moeder. Daar wordt hij om het minste of geringste geslagen met een gewette hazelnoottwijg. Er is altijd wel een reden om deze bastaard te slaan. Aan deze kastijdingen heeft Andreas zijn manke been te danken. Het gebroken dijbeen werd verkeerd gezet door de plaatselijke bottenzetter. Alleen het grootje, de oude moeder van de boerin, bekommert zich om hem, maar ja die heeft helaas het eeuwige leven niet… Er is een triest, maar zeer hilarisch incident tijdens de begrafenistocht met de losgebroken hond van de smid en de lijkkist op de kar.

Andreas Egger is dus een eenvoudige ziel, nogal zwijgzaam, die zijn hele leven lang nooit gevraagd heeft naar het waarom. “Hij voerde bevelen uit, meer niet”. In wezen leidde hij een voorbeeldig leven. En, wanneer hij, als een oude man, terugkijkt concludeert hij dat hij het zo slecht nog niet getroffen had. Hij heeft alles overleefd, zijn kindertijd, zijn jeugd, een moordende lawine waardoor Marie om het leven kwam en de jaren van bittere kou in de oorlog in de Kaukasus hebben hem ook niet klein gekregen. In al zijn eenzaamheid was hij zelfs voor de verleiding van onderwijzeres, Anna Holler ook niet ontvankelijk. Alleen gebleven tot aan het eind van zijn dagen in zijn berggrot boven het dorp.
Egger leefde namelijk “Een heel leven”, dat bijna de hele twintigste eeuw omvat, volgens zijn eigen regels. Als een vrij man. Op zijn 18everjaardag toen hij weer geslagen zou worden, koos hij definitief voor zijn vrijheid.

• Conclusie
Mooi is het om te lezen dat parallel aan zijn eenvoudige leven de vooruitgang in zijn bergdorp gaat beginnen. Door de aanleg van de kabelbaan komt er elektriciteit in het dorp, wordt het dorp ontsloten voor de buitenwereld. Spoedig zullen ook de toeristen in grote getalen gaan verschijnen. Egger gaat bij aannemer Bitterman van de kabelbanen werken. Ondanks zijn manke been is hij beresterk, een enorme harde werker en hij kent de bergen als geen ander. Hij is een gewaardeerde, zij het wat bizarre, medewerker. Zelfs de wereldgeschiedenis komt mondjesmaat voorbij, op de eerste tv in het dorpscafé: Egger ziet de landing op de maan en was vooral ondersteboven van de verblindende schoonheid van Grace Kelly.

Opmerkelijk vond ik te lezen dat deze simpele ziel poëtische gedachten had en deze voor zichzelf en voor de lezer mooi wist te formuleren. Voorbeeldje:
“Je zou er mistroostig van worden van worden, van dit weer. Alleen maar mist. Je ogen glijden uit, omdat ze gewoon niet weten waar ze aan moeten blijven hangen. Nog even en de mist kruipt hier de kamer in en het begint boven de tafel zachtjes te miezeren.”

Als een echte bijgelovige bergbewoner ziet hij o.a. de “Koude Vrouw” komen die hem zijn dood aanzegt, zoals Geitenhannes dat voorspeld heeft. Of is het toch een mistflard? Of was het Marie? Hij neemt nog een keer de bus naar “vroeger”, naar de overkant van de berg. Daar aangekomen weet hij het niet meer en de buschauffeur neemt hem weer mee terug. Ook zijn laatste momenten beschrijft Egger met grote luciditeit hoewel hij toch al in een vergevorderd stadium van dementie verkeerde.

De schrijfstijl lijkt eenvoudig, zoals ook Egger is, maar heeft toch meer diepgang bij nader inzien. Seethaler vertelt, als de alwetende verteller, dit ontroerende levensverhaal van Egger op een heel beeldende, levensechte manier. Zonder poespas. Fijn was het om toch wat humor en wat filosofie van de koude grond aan te treffen. Qua sfeertekening vond ik dit boek wel vergelijkbaar met De Pelikaan van Martin Michael Driessen.

Een minpuntje vond ik dat de hoofdstukindeling minder duidelijk was en dat de chronologie bijna onmerkbaar heen en weer schoof. Een parallel met het eind van het verhaal wanneer dit ook gebeurt in het hoofd van Egger. Functioneel dus. En ik vond dat er een paar voorspelbare gebeurtenissen, flashforwards plaatsvonden waardoor het verhaal wat aan echtheid inboette. De verhaalcirkel wel rond makend.

Kortom, een mooie vertelling over een sympathiek, onbeduidend doch waardevol mens! Vier sterren.

Een aansprekend, kenmerkend citaat:
“Egger was intussen ver over de zeventig en voelde zich geen minuut jonger. Het leven en het werk in de bergen hadden hun sporen achtergelaten. Alles aan hem was krom en scheef. Zijn rug leek in een scherpe bocht naar de aarde terug te willen en steeds vaker had hij het gevoel dat zijn wervelkolom hem boven het hoofd groeide. Hij stond weliswaar nog stevig op de berg en zelfs de de sterke valwinden van de herfst konden hem niet uit zijn evenwicht brengen. Maar hij stond er al een boom die vanbinnen al vermolmd was.”

Zeist, 20 maart 2021
Wil