‘Doe iets. Maak iets. Creëer.’ Oproep om authentieker te leven

‘Eer de levens van de mensen die belangrijk voor je zijn door je eigen leven volop te leven,’ zo schrijft Don Miguel Ruiz aan het eind van ‘Rouw’ en dat is misschien wel de centrale boodschap van het boek.
Toen ik het boek las, was mijn moeder een paar weken daarvoor overleden. Ze was negentig, dat maakt het verlies draaglijker, maar je moeder is misschien wel de belangrijkste persoon in je leven. Ik was benieuwd of het boek mij wellicht kon ondersteunen bij mijn rouwproces.

Leven als een kunstenaar
Tijdens het lezen merkte ik dat ik hoopte op praktische tips of verlossende antwoorden op de vragen die de dood van mijn moeder opriepen. Maar Ruiz wordt niet heel concreet en ik realiseerde mij al lezend dat mijn gevoelens van rouw meer te maken hadden met andere zaken dan de dood van mijn moeder. Eigenlijk had ik best wel vrede met haar dood, omdat ze negentig was geworden en ik heel mooi afscheid had kunnen nemen. Maar ik had geen vrede met andere zaken die ik was kwijtgeraakt de laatste jaren: een vriendschap, een geliefde, een deel van mijn gezondheid en – als gevolg daarvan – een baan. Mensen en zaken waaraan ik gehecht was en die ik verloor, maar waar ik nog geen definitief of bevredigend afscheid van had genomen. ‘Het verlies heeft je voor altijd veranderd. Maar zo gaat het al je hele leven lang: je verliest dingen en je vindt jezelf weer opnieuw uit.’ Op dat laatste gaat Ruiz uitgebreid in: hij doet een oproep om authentieker te leven; niet steeds proberen om aan de verwachtingen te voldoen van anderen of je druk te maken over wat anderen van je denken. Ga leven als een kunstenaar; zet je rouw om in een creatieve daad, is Ruiz’ boodschap. ‘Doe iets. Maak iets. Creëer.’

Bomvol oneliners
Ruiz’ boek is meer een visie op het leven dan een praktische handleiding hoe om te gaan met het verlies van een dierbare. Het is een onderzoek naar wat je allemaal tegen kunt komen op je levenspad. Zo heeft hij het over het brein dat vaak met je aan de haal gaat door steeds dezelfde verhalen te herhalen. Of over de spiraal van slachtofferschap waarin sommige mensen hun hele leven blijven zitten.

Het boek zit bomvol oneliners. Meestal ben ik daar niet zo’n fan van maar Ruiz komt er mee weg, omdat het vaak treffende dingen zijn die hij zegt. Bovendien voel je dat de schrijver, geboren in 1952 in Mexico, put uit zijn eigen achtergrond en doorleefde ervaringen – zijn moeder Sarita, een curandera (healer) en zijn grootvader, een sjamaan, waren zijn leraren, zo lees ik op Wikipedia. In 2002 had hij een zwaar hartinfarct en in 2010 onderging hij een harttransplantatie. Je voelt dat hij weet waar hij over praat als het over verlies, verdriet en rouw gaat, de diepere thema’s in het leven.

Volledig wakker
Rouw maakt je bewuster, of het nu gaat om het verlies van een dierbare, je baan, je gezondheid, of wat dan ook. Zelf ervaar ik de dood van mijn moeder als een soort reset, een kans om op een bepaalde manier opnieuw te beginnen. ‘Het grootste deel van je leven heb je slapend doorgebracht,’ schrijft Ruiz. ‘Het verlies van een dierbare heeft die slaap verstoord, maar heeft je ook een kans gegeven om volledig wakker te worden.’ Bij mij resoneerde deze zin, zoals vele andere zinnen en uitspraken in het boek resoneerden bij mij. Op sommige ervan zou je een tijd kunnen reflecteren of mediteren. In die zin is dit kleine boekje (formaat 17,5 x 12,5 cm) van slechts 132 pagina’s een mooi naslagwerkje dat ik zeker nog eens ter hand zal nemen.