Het geleerde denken vindt zijn weerklank in je verdere leven

Filosoferen is makkelijker als je denkt. Het nieuwe boek van filosoof Coen Simon heeft een intrigerende titel voor de taalkundig ingestelde lezer. Hij doet wat ongrammaticaal aan – “Het is dan!” – maar toch is de zin dat niet. Integendeel, hij heeft een heel andere betekenis wanneer je ‘als’ vervangt door ‘wanneer’, zoals het bedoeld is. Om te filosoferen moet je namelijk denken, écht denken, en niet klakkeloos aannemen. Daarmee omvat de titel de kern van het boek op een speelse manier. De ondertitel is namelijk: Leren denken zonder dogma’s.

Filosoof, publicist en spreker Coen Simon (1972) heeft meerdere filosofische boeken op zijn naam staan. In 2003 debuteerde hij met [De wereld tussen haakjes]. De mooiste zinnen uit de filosofie (Veen Magazines), een essaybundel die op de longlist van de Socrates Wisselbeker 2004 stond. In 2012 ontving hij die prestigieuze Socrates Wisselbeker voor En toen wisten we alles (Ambo, 2011). Simon schrijft voor Filosofie Magazine, nrc.next, NRC Handelsblad en Trouw. Hij had een rubriek in de ‘Tijd’-bijlage van Trouw genaamd Filosoferen is makkelijker als je denkt, waar wekelijks een column van zijn hand verscheen.

In het gelijknamige boek stelt Coen Simon vastgeroeste overtuigingen aan de kaak om de lezer te laten nadenken over die zogeheten dogma’s en zich er uiteindelijk van te kunnen ontdoen. Voor de woorden laten nadenken is daarbij niet voor niets gekozen, want, zoals Simon zelf in de leiding verwoordt:

“Ten slotte wil ik voorkomen dat u het denken helemaal aan mij uitbesteedt. Ik doe het graag natuurlijk, maar aan het einde van ieder lemma geef ik ook telkens iets te denken mee, zodat u zelf kunt proeven. En in het beste geval wakkert dit proeven het verlangen aan naar nog meer filosoferen.” (p. 20)

En dat doet het, dat verlangen aanwakkeren. Hij behandelt onderwerpen als willen, genieten, de publieke opinie, logica, liegen, kennis, identiteit, cultuur en toekomst. Ieder hoofdstuk heeft twee motto’s: één anno nu en een ouder citaat. Deze vormen de leidraad voor het hoofdstuk, maar ook is hij niet bang er een personal touch in te verwerken. De combinatie van oude denkers en nieuwe denkers, filosofische diepgang en persoonlijke anekdotes, leren over denken en zelf laten denken in hapklare stukken zorgt voor een intrigerend en toepasselijk actueel geheel.

In toegankelijk taalgebruik maakt Coen Simon de filosofie voor iedereen bereikbaar, maar vooral: hij laat de lezers zelf denken, zodat het boek niet over is als je het aan de kant legt. De opgedane filosofische kennis en het geleerde denken vindt zijn weerklank in je verdere leven als een echo in een grot, waarbij de vorm van het weerkaatste geluid afhankelijk is van de kenmerken van het gesteente, zodat het geluid zich aanpast aan de omgeving en zich steeds transformeert, de grot hetzelfde achterlatend, maar toch niet, terwijl de echo wegsterft als hij zijn werk heeft volbracht.

“Niet wíllen is kunnen, maar dénken is kunnen.” (p. 14)