Wieren? Natuurlijk!

Het boekje Wieren van Miek Zwamborn is een regelrechte eyeopener! Nooit zijn de woorden op de achterzijde van een cover meer terecht geweest: “In een vermakelijke, deels door haarzelf geïllustreerde cultuurgeschiedenis over de sensueelste waterplantenfamilie wijst Miek Zwamborn de lezer op alle onvermoede aspecten van deze zwierige zeebewoners.” Na het lezen van dit prachtige boekje zal iedereen het daarmee eens zijn. Het is verschenen in maart 2018 bij Uitgeverij Van Oorschot in een zeer verzorgde uitgave met een mooie cover. Het onderwerp is actueel getuige een onlangs verschenen artikel in de NRC.  

“De vondst van het bolwier wekte mijn onderzeese ontdekkingslust. Ik was met een zeewier aan land gegaan. (…) In de dagen daarna heb ik alleen maar wieren verzameld. Groene, rode en bruine wieren en alle kleuren die daartussen liggen. (…) Verschrompelde wieren dompelde ik onder water tot ze zich uitvouwden en opleefden als rozen van Jericho. Zo is het begonnen.”  

Miek Zwamborn (1974) is beeldend kunstenaar, vertaler en schrijver. Van haar hand verschenen eerder een paar romans en een dichtbundel.  

We mogen ons gelukkig prijzen dat iemand met zo veel verstand van zaken en die zo gepassioneerd is, haar kennis van wieren en haar liefde hiervoor met lezers heeft willen delen. De schrijfster biedt een schat aan informatie over wieren die binnen het plantenrijk ‘lagere planten’ worden genoemd. ‘Fossielen wijzen uit dat zeewieren al 1,7 miljard jaar bestaan. In al die tijd lijken ze weinig te zijn geëvolueerd.’ Ze missen veel van wat de hogere planten hebben. Maar het duizelt je bijna van wat ze wel ‘kunnen’. De schrijfster wijst ons erop dat er zo’n tienduizend verschillende soorten zijn; dat ze onder extreem zware omstandigheden kunnen bestaan, dat zeewieren vrijwel alle klimatologische condities kunnen verdragen. Op grond van hun kleur worden ze ingedeeld in drie hoofdgroepen. Ze vertelt alles over hun groei, verschijningsvorm en waar ze voorkomen.  

Hoewel ze veel informatie geeft, wordt het nergens langdradig of saai. Want wieren blijken ‘magische’ planten te zijn. De meer ‘technische’ details biedt ze aan in korte stukjes en die stukjes worden onderbroken door of aangevuld met talloze, boeiende ‘uitstapjes’. Die niet alleen bestaan uit haar persoonlijke aantekeningen, maar een bonte verzameling passeert de revue: rijk geïllustreerde albums met aantekeningen of anekdotes, zoals van Adriaan Coenensz (geboren in 1514), een strandjutter, groothandelaar in vis en veilingmeester van de visafslag te Scheveningen; films waarin wier en wieroogsters een hoofdrol spelen; gedichtjes en haiku’s; schilderijen, oosterse prenten met weer een eigen uitstapje naar de ‘waarde’ van zeewier:  

“De Taiho-code, een wet uit 701 n.Chr. verplichtte Japanse mannen belasting te betalen in de vorm van kostbare goederen als zijde, kleurstoffen, lak en de beste kwaliteit zeewier, die naar het hof werden gestuurd.”  

In het hoofdstuk ‘Truffel de zee’ toont de schrijfster op overtuigende wijze het belang van wieren aan, vooral met het oog op de toekomst: gezondere voeding voor dieren, veredeling van grond met vermijden van chemische middelen en talloze andere voordelen. Dit hoofdstuk eindigt ze met een aantal recepten met wier. Ruim twintig bladzijden ‘Portretten’ zijn gewijd aan prachtige illustraties van wieren voorzien van bijna encyclopedische beschrijving. Noten, Literatuurlijst, Lijst van afbeeldingen en een dankwoord maken van dit boekje een afgerond geheel.  

Uit alles wat in dit zeer interessante boekje bijeengebracht is, blijkt dat Miek Zwamborn een zeer grote deskundigheid bezit ten aanzien van alles wat met wieren in verband gebracht kan worden, dat zij heel veel onderzoek gedaan heeft en zelf ervaringsdeskundige is op dit gebied. Daarenboven beschikt zij ook over een vaardige pen, waarmee zij op heldere, enthousiasmerende wijze het onderwerp van haar passie, wieren, voor iedereen beschrijft.

Lees dit ‘zwierige’ pareltje, neem het als ‘handboekje’ mee op ontdekkingstocht langs de kust of oever en in musea, maak een wierengerecht. Kortom: laat dit bijzondere boekje een enthousiaste gids zijn!