Buiten de lijntjes

Judith Visser werd geboren in Rotterdam en woont tegenwoordig in Rockanje aan zee. Van haar hand verschenen eerder twaalf boeken een reeks korte verhalen, haar meest recente roman Zondagskind is een bestseller waarin ze haar eigen jeugd beschrijft. Visser is samen met haar wolfhond Yuriko ambassadeur van Hulphonden voor Autisme.

Hoofdpersonage Jasmijn Vink is anders. Terwijl ze opgroeit in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw wordt dat steeds duidelijker. De wereld waarin Jasmijn leeft kent geen diagnoses als autisme of asperger, het kent vooral ‘normaal’. Jasmijn bewandelt haar eigen, abnormale, eigenzinnige pad en leert zichzelf en de wereld vol van prikkels steeds beter begrijpen. Langzaam leert Jasmijn hoe te functioneren in sociale situaties.

“Ik snap dat Jasmijn anders in elkaar steekt dan de rest, maar het is ook aanstellerij. Ze is niets gewend. […] Het kan echt geen kwaad als Jasmijn zich leert aanpassen, […].”

Aanstellerij, zich moeten aanpassen, dat is wat Jasmijn vanaf het allereerste begin te horen krijgt. Ze voelt zich onbegrepen en pas niet in de wereld die voor andere mensen zo normaal is. Voor iedereen die ook maar enigszins autistische trekjes vertoont schetst Visser met Jasmijns leefwereld een herkenbaar beeld. De vele prikkels die lastig te verwerken zijn, het moeten bijkomen na sociaal contact, het moeilijk kunnen omgaan met onverwachte situaties, het van te voren dingen ‘voorbeleven’ om er beter mee om te kunnen gaan.

Die ruimte is er voor Jasmijn meestal echter niet en daarin schuilt ook wat maatschappelijke kritiek in Zondagskind. Natuurlijk is er in de tussentijd veel veranderd en wordt er al vanaf jonge leeftijd rekening gehouden met mensen en kinderen die niet binnen de lijntjes passen, maar: “In Nederland moest je tot je achttiende met veel te veel mensen op een lawaaierige plek zijn. Ergens waar je hersenen kapotgingen in plaats van zich te kunnen ontwikkelen.”

De korte hoofdstukken maken dat je door de vierhonderd pagina’s uit het leven van Jasmijn vliegt. Visser heeft een eenvoudige schrijfstijl die bij haar personage past, ook de losstaande anekdotische hoofdstukken passen bij de leefwereld van Jasmijn en hoewel de jonge Jasmijn soms misschien iets te volwassen over zichzelf en haar situatie denkt, is haar personage en verhaal toch heel geloofwaardig.

Zondagskind geeft de lezer een bijzonder inkijkje in het leven van iemand die diep in haar eigen wereld ook vooral probeert erbij te horen in die andere wereld, de ‘normale’ wereld. Iemand die niet opgeeft en er uiteindelijk in slaagt een gelukkig leven te leiden, naar haar eigen voorwaarden welteverstaan. Een boek met een lach en een traan, voor iedereen die zich even wil verplaatsen in een andere wereld.