Een literaire sluipschutter

Als Haruki Murakami ooit een andere koers in zijn carriére zou ambiëren, dan zou sluipschutter wellicht een goed alternatief zijn voor deze schrijver. Goed verborgen, vanuit een hinderlaag, gecamoufleerd met een flinterdun laagje van alledaagsheid, treft hij met dodelijke precisie zijn doel. Waar je als lezer je veilig waant, bij vlagen bijna (letterlijk) in slaap gesust, knalt de schrijver ineens jouw wereld binnen, appellerend aan diepe menselijke angsten, met existentiële eenzaamheid als hoofdthema. Murakami wringt zich naar binnen door de lezer af te leiden met zijn eenvoudige, doodgewone (soms toch wat saaie?) schrijfstijl afgezet tegen ongewone (soms absurdistische) situaties van de hoofdpersonages. In plaats van zijn verhalen te larderen met eindeloze metaforen en poëtische volzinnen, maakt Murakami jou toeschouwer van ogenschijnlijk doorsnee situaties en relaties. Hij kiest hierbij niet voor een traditionele opbouw, maar hij betrekt je haast laconiek in een verhaal. Alsof je op de tv aan het zappen bent en iets in het beeld je doet besluiten om even te blijven hangen. Het gevolg hiervan is dat je soms zoekende bent naar jouw positie als lezer. Wat wordt er van je verwacht? Dat klinkt wat onbeholpen, maar sommige verhalen nemen je gewoon op sleeptouw en sommige verhalen vragen een actieve rol als lezer. Met Murakami kun je beide kanten op. Je kunt je zowel laten overrompelen door de ogenschijnlijke eenvoud waarmee hij verhalen vertelt, als jezelf bijna verliezen in de subtiele voorzetten die hij doet voor de mijmerende geest:

“Maar hoezeer je ook denkt dat je elkaar begrijpt en hoe innig je haar ook liefhebt, het is onmogelijk het hart van iemand anders volledig te doorzien. Als je dat verlangt, bezorg je jezelf alleen maar pijn.”

‘Mannen zonder vrouw‘ schreeuwt van eenzaamheid, hunkering naar liefde en de stompzinnige roekeloosheid van het verlangen. Dit was het eerste werk wat ik van Haruki Murakami heb mogen lezen en ik ben onder de indruk geraakt van de simplistische, maar doeltreffende wijze van verhalen vertellen. Zelfs bij een onwaarschijnlijk plot weet hij binnen luttele pagina’s jouw nieuwsgierigheid tot het maximale uit te buiten. Een verhaal vertellen van een paar honderd pagina’s is al een prestatie van formaat, maar een verhaal vertellen van slechts enkele tientallen pagina’s is ongekend knap. Zeker als daarin een complete wereld wordt beschreven en als de hoofdkarakters tot de laatste, schrijnende vezel volledig tot hun recht komen.

“Op een dag word je opeens mannen zonder vrouw. Zonder ook maar enige aankondiging of hint, zonder voorgevoel of voorbode, een klop op de deur of een waarschuwend kuchje, word je er opeens mee geconfronteerd. Je slaat een hoek om, en dan weet je het al. Maar je kunt niet meer terug. Als je eenmaal die hoek bent omgeslagen, wordt dat de enige wereld die voor jou mogelijk is. En in die wereld word je ‘mannen zonder vrouw’ genoemd. Altijd in dat koude meervoud.”

Zeven korte verhalen, misschien niet allemaal even sterk, maar bijzonder intrigerend. Dit smaakt zeker naar meer.