Over de wens iets minder grijs te zijn

'Ik ga geen toespraak houden,' zei hij met schorre stem. 'Ik ga wel een toespraak houden. Ik ga geen toespraak houden. Ik ga wel een toespraak houden.' Arme grijze muis. Hij heeft zich heilig voorgenomen om een toespraak te houden, maar waarover eigenlijk? En hoe dan? En waarom eigenlijk? Hoofdstukken lang twijfelt hij. Wel doen? Niet doen? In Het voornemen van de muis maakt Toon Tellegen de lezer deelgenoot van de twijfels van de grijze muis.

Een klein boekje met een prachtige vormgeving. Een simpele tekening in grijstinten volstaat: muis ten voeten uit. Wie het werk van Tellegen kent, weet wat er gaat komen. Mooie, poëtische taal en een sterk verhaal over een situatie die zowel grappig is als tot nadenken aanzet. Het voornemen van de muis evenaart de voorgaande afleveringen van het dierenverhaal. Het ontroert om te lezen hoe graag muis minder grijs wil zijn. Hij wil bewondering afdwingen, maar eigenlijk wil hij gewoon gezien en gehoord worden. Dat laatste is natuurlijk een diep menselijke behoefte die ervoor zorgt dat de lezer zich gemakkelijk kan identificeren met de muis. Hoewel we uiteraard lang niet allemaal grijze muizen zijn, willen we wel allemaal gezien en gehoord worden.

Dag na dag is muis bezig met zijn toespraak. Het beheerst zijn denken, zijn doen en zelfs zijn dromen. In gedachten heeft zijn verhaal al gehouden en zijn alle dieren diep onder de indruk. Maar zoals zo vaak: tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Eén van die praktische bezwaren is zijn geringe afmeting. De sprinkhaan levert hem een spreekgestoelte dat tot boven de top van de hoogste boom reikt. Nu moet iedereen wel naar hem opkijken. Het volgende probleem is de keuze van het onderwerp. Muis gaat te rade bij de mier, die uiteraard vol goede ideeën zit. De ontluistering van het onzegbare, de warwinkel van de zielloosheid, de drogreden van de saamhorigheid: allemaal onderwerpen waar muis zich helemaal niets bij kan voorstellen en de mier blijkbaar wel. Opnieuw voelt muis zich de mindere.

Zoals altijd laat Tellegen de lezer nadenken. Wat zorgt ervoor dat iemand gezien en gehoord wordt? Is dat omdat hij harder schreeuwt dan de anderen of omdat hij heel veel moeilijke woorden kan gebruiken, zodat iedereen denkt dat hij heel intelligent is? Is dat omdat hij de anderen angst aan weet te jagen? Of omdat hij ze juist gerust weet te stellen? Sommige lezers zullen zich moeiteloos herkennen in de onzekerheid van muis, andere lezers zullen zich wellicht hun eigen nervositeit herinneren toen ze voor het eerst in het openbaar gingen spreken.

Na 51 korte, prachtig mooie, humorvolle hoofdstukken is het moment daar: muis houdt zijn toespraak. Zowel de lezer als muis zelf zijn toe aan dit spannende moment. Een beetje weemoedig sluit de lezer het boekje. Het was een heerlijk weerzien met de olifant die nog steeds pirouettes draait op de toppen van de bomen (en iedere keer weer naar beneden valt), de kikker die zijn kwaak maar niet kan houden en de slak en de schildpad die maar blijven ruziën over wie er nu eigenlijk het langzaamst is.