Het Achterhuis goes Divergent and The Hungergames...

Een wervelende avonturenroman in de dystopische setting van Warschau in de WOII, met een Joods meisje dat Anne Frank had kunnen zijn als actieheldin à la Tris en Katniss. Een eerste reactie hierop is wellicht ongeloof, een verwachting van kitsch en wansmaak. Zeker als je weet dat eerdere, in Duitsland immens populaire boeken van de Duitse auteur David Safier stuk voor stuk satirische kolderromans zijn. En de gruwel van de WOII ridiculiseren is pertinent not done, zeker niet door een Duitser, het voelt bijna als blasfemie. Toch blijkt de avontuurlijke opzet van het verhaal juist de kracht van het boek. Een dystopische wereld in de toekomst of in het verleden- dat maakt alle verschil. Van dit verleden weet je, dit is echt gebeurd. Zo ging het echt, hoe onvoorstelbaar ook. En dan pas realiseer je je waar auteurs van dergelijke, fictieve boeken hun inspiratie vandaan halen. Best even slikken.

Mira is een Pools meisje van zestien jaar dat als Jodin in 1942 door de Duitse bezetter in Warschau met haar familie in het getto wordt gezet. Langzaam maar zeker wordt hen alles ontnomen. Ze mogen niets, hebben amper te eten (350 calorieën per dag, dat is nog geen vier boterhammen en één aardappel) en worden op straat door SS-ers tot op het bot vernederd. En dan beginnen de deportaties. En daarna de razzia's. Joden verraden elkaars schuilplaatsen, want immers, de bezetters beloven gratie aan diegene die een ander aangeeft. Hoop. Het is de doem van de Joden, want alle verzet wordt hiermee uiterst effectief in de kiem gesmoord. Het is ongelooflijk en bijna te absurd voor woorden wat de mensen elkaar en zichzelf laten aan doen, tegelijkertijd is pijnlijk duidelijk en begrijpelijk wat mensen beweegt tot de keuzes die zij maken.

Wat voor mens wil je zijn? Het is hier misschien wel het belangrijkste thema. Als er een boodschap spreekt uit dit boek dan is het dat je altijd een keuze hebt, hoe afschrikwekkend ook. Waar kun je mee leven? Mira noemt zichzelf een 'overlever' en dat is ze, al veranderen gaandeweg de concessies die ze bereid is hiervoor te doen. Na de brute slachting van haar moeder en zusje (in de provisiekast waar zij zich in verscholen) verandert Mira in een verzetsstrijder. Dood is ze toch al, de keuze is nu hóe ze sterft. Balancerend op het randje mens/onmens weten zij en haar geliefde Amos samen met een handvol andere verzetsstrijders de SS-ers 28 dagen lang uit het getto te weren. Als Mira op het eind opnieuw nadenkt over hoe ze wil zijn, over wat ze is, heeft het woord 'overlever' een compleet andere lading gekregen.

Hierboven lijkt 28 dagen misschien een oorlogsroman die op het eerste gezicht niet veel verschilt van vele andere oorlogsboeken (In Duitsland is het boek behalve als YA-roman ook in een editie voor volwassenen verschenen) De eerdere vergelijking met series als Divergent zit hem onder andere in de nog niet nader benoemde romance tussen Mira en Amos. Hun eerste kennismaking vindt plaats tijdens het smokkelen van etenswaren in een verboden gedeelte van de stad, wanneer Amos haar redt uit handen van twee met de vijand heulende Polen middels een gepassioneerde kus. Wanneer Mira zich halverwege het boek aansluit bij de verzetsstrijders dringen dejà vu's van Divergent zich op. Jonge, verbeten vechters die tegen beter weten in strijden op de puinhopen van een vernietigde wereld, te midden van de rook van handgranaten en het aanhoudend geknal vanuit schuilkelders. Actie troef, tot op het misselijkmakende af.

In de grond van de zaak is het eigenlijk volledig misplaatst de vergelijking met dystopische series überhaupt te trekken. Safier heeft geen spannend boek willen schrijven voor de sensatie. Hij heeft vele, vele feitelijke gebeurtenissen en personen tot leven gebracht ter informatie. Als nagedachtenis en eerbetuiging. Aan de hand van het -inderdaad uiterst spannende- verhaal van fictieve personages. Met oprechte bedoelingen, getuige zijn nawoord annex verantwoording, waaruit ook zijn nauwgezetheid en persoonlijke betrokkenheid blijkt. Overigens is het boek ergens toch ook een echte 'Safier', zijn kolder vertegenwoordigd in het ontroerende fantasieverhaal van de 777 Vergeten Eilanden. Een wereld die Mira's zusje Hanna bedenkt om de dagelijkse horror te ontvluchten en waar Mira Hanna na haar dood in gedachten nog lang bij zich weet te houden.

Al met al is 28 dagen een boek dat een breed Nederlands publiek verdient. Zeker nu, met Duitsland- Was wir noch zu sagen hätten als thema van de Boekenweek 2016, zou het beslist meer in de voorlinie moeten staan! Voor jong en oud een boek met impact.

Boek: ØØØØØ
Taal (ietwat 'benoemerig'): ØØØØO