Grappig toekomstvoorspellend verhaal, maar geen klassieker

De Franse schrijver Jules Verne is met boeken als ‘Naar het middelpunt der aarde’ en ‘De reis om de wereld in tachtig dagen’ bekend geworden als pionier van het sciencefictiongenre. Zijn verhalen worden tot op de dag van vandaag gelezen en enkele zijn zelfs nog vrij recent (opnieuw) verfilmd. Het is dus wel duidelijk dat Vernes boeken, waarvan de eerder genoemde titels als klassiekers beschouwd worden, nog steeds tot de verbeelding spreken. Dat is ook niet verwonderlijk, want het zijn spannende avonturenverhalen die een beeld schetsen van een tijd waarin de wereld nog groot en onbekend was en techniek niet vanzelfsprekend was – voor de meeste hedendaagse lezers moeilijk voor te stellen.
In ‘De reis naar de maan in 28 dagen en 12 uren’ gunt Verne de lezer een blik op de toekomst zoals hij die voor zich zag. In dit geval gaat het, zoals de naam al zegt, om een ruimtereis met als bestemming de maan. De grootste spoiler van het hele verhaal zit overigens al in de titel: de reizigers komen na een kleine maand gewoon weer terug. Deze onthulling van het verloop van de reis is toch enigszins jammer, want heel spannend is de rest van het verhaal ook niet. ‘De reis naar de maan in 28 dagen en 12 uren’ is een bundeling van de aanvankelijk apart gepubliceerde boeken ‘Van de aarde naar de maan’ en ‘De reis om de maan’, waarbij ook in de titel van het tweede boek al sprake is van een spoiler. Helaas is niet te zien waar beide verhalen in elkaar overgaan, want de hoofdstuknummering loopt gewoon door. Dit is enerzijds bewonderenswaardig, want het laat zien dat de boeken erg goed op elkaar aansluiten. Aan de andere is het jammer, want het is niet alleen een leuk feitje om te weten waar het ene boek eindigt en het andere begint, maar het geeft ook aan dat het eerste boek geen duidelijk afgerond einde heeft en dat het tweede boek heel plotseling begint. Eigenlijk lijkt het één verhaal en daarom is het mooi dat ze in dit boek dus samen gepubliceerd zijn.

Na de Amerikaanse Burgeroorlog is de Gun-club, een vereniging die gespecialiseerd is in verwoestende kogels en andere voorwerpen die ver weggeschoten kunnen worden, toe aan wat actie. Voorzitter Barbicane stelt voor iets baanbrekends te doen: proberen een projectiel naar de maan te schieten. Iedereen is enthousiast over dit idee en er wordt begonnen met de bouw. Enkel kapitein Nicholl, Barbicanes verklaarde vijand, gelooft niet dat het projectiel de maan daadwerkelijk zal bereiken. Hij is ervan overtuigd dat het gauw zal neerstorten. De Fransman Michel Ardan wil graag met het projectiel naar de maan reizen en hij daagt de beide mannen uit om met hem mee te gaan om te zien wie er gelijk heeft. De reis verloopt voorspoedig, maar als de heren bijna de maan bereikt hebben gebeurt er iets onverwachts. In plaats van dat ze naar beneden vallen of landen, blijft het projectiel in een baan om de maan hangen en maken ze er noodgedwongen een reis omheen.
De beschrijving van de vergadering en de bouw van de racket, gebeurtenissen die vermoedelijk vrijwel het hele eerste boek beslaan, zijn erg technisch en voor lezers die vooral van actie of mooie zinnen houden een beetje saai. Het is taaie kost en als je daar niet aan gewend bent dan is het even doorbijten. Alles nauwkeurig lezen is ook zeker niet nodig, want een groot deel is toch al volstrekt onbegrijpelijk als je geen verstand hebt van projectielen en brandstoffen. Voor mensen die zich hiermee bezighouden is het dan wel weer interessant om na te gaan in hoeverre wat Verne bedacht heeft allemaal mogelijk is. Achteraf is het erg bijzonder is dat Verne vrij nauwkeurig de vorm van een racket goed voorspeld heeft. Ook zijn berekeningen van de grootte van het projectiel en de kracht waarmee het zou moeten worden weggeschoten schijnen vrij correct te zijn. Natuurlijk klopt niet alles en valt er tijdens het lezen genoeg te glimlachen om dingen waarvan we nu weten dat ze niet mogelijk zijn en dingen waarvan Verne misschien ook wist dat ze onmogelijk waren en waarmee hij de spot dreef. Dat neemt niet weg dat lezers van toen zich verwonderd zullen hebben om Vernes ideeën en de mogelijkheid om naar de maan te reizen. Spannend is het verhaal niet te noemen, zeker niet als je de afloopt al kunt raden op basis van de titel, maar het gaat dan ook meer om de reis en de wonderlijkheid van het heelal dan om de verrassing van het einde.
Veel wat er gebeurt voor de lancering voelt iets te bedacht en onecht. De hoeveelheid hulp die de Gun-club krijgt is lachwekkend, het is wel erg toevallig dat het allemaal precies kan lukken en Amerika wordt wel heel erg opgehemeld, maar juist dat geeft het boek ook wel z’n charme. Het doet vermoeden dat het allemaal niet zo serieus bedoeld is. Daarnaast zit er een leuke verwijzing naar Nederland in het boek die bij het vertalen moet zijn toegevoegd en alleen al het feit dat dit mogelijk was en dat het zo opvalt is grappig. Het verhaal is erg beschrijvend en de personages blijven behoorlijk vlak, maar ze vervullen allemaal een duidelijke rol in het verhaal en het is mooi om te zien hoe secretaris Maston – die op een geinige manier een beetje belachelijk wordt gemaakt – vanaf de grond meeleeft met de reizigers.
De originele gravures (met zinnen uit het verhaal) die het boek bevat doen enigszins gedateerd aan. Juist daardoor zijn ze echter mooi sfeervol. Ze passen goed bij het verhaal en zijn er een mooie aanvulling op.
Voor de hedendaagse lezer is dit boek net iets te gedateerd en te weinig bijzonder. De personages worden niet genoeg uitgediept, er gebeurt heel weinig en zonder de verwondering van toen kunnen de beschrijving van het heelal en het idee van reizen naar de maan de lezer niet genoeg betoveren. Het is ook nu nog een aardige vertelling en het is grappig om het met de ogen van nu te lezen, maar ‘De reis naar de maan in 28 dagen en 12 uren’ is voor lezers die gewend zijn aan ruimteverhalen niet origineel genoeg. Het boek steekt niet boven soortgelijke verhalen uit en kan in tegenstelling tot enkele van Vernes andere werken geen klassieker genoemd worden.