Eindelijk een monument voor voetbalpionier Kees Rijvers

Kees Rijvers was een van de baanbrekende voetballers voor het profvoetbal in Nederland. De 90-jarige voormalig bondscoach heeft dan eindelijk zijn biografie gekregen, al had het voor hem nooit gehoeven.

Eerder gonsde het van de geruchten dat de Franse voetballer Paul Pogba een recordtransfer naar Manchester United van 120 miljoen euro gaat maken. Hoe anders was het eind jaren veertig en in 1950 toen Kees Rijvers de overgang van NAC naar Saint Etienne maakte. Daarmee baande Rijvers de weg voor de professionalisering van de voetbalsport, samen met Faas Wilkes die kort daarvoor naar Internazionale was verhuisd. Het is een deel van de erfenis die het Nederlands voetbal te danken heeft aan Rijvers. De biografie, die over hem is verschenen heeft dan ook treffend de naam Prof gekregen. Verantwoordelijk ervoor is zijn kleindochter en journaliste Antje Veld die door het pantser van haar ‘Appa’ wist te breken.

Waar Engeland voorop - en Italië, Frankrijk en Spanje er achteraan - de spelers officieel betaalde, was de KNVB in Nederland ervan overtuigd dat de voetbalsport een amateursport moest blijven, net als de andere olympische sporten. Rijvers, die van voetballen zijn beroep wilde maken en de andere baantjes die hij ‘overdag’ had zag als niet meer dan een noodzakelijk kwaad, wist dat hij daarvoor naar het buitenland moest. Engeland was eigenlijk het beloofde land, West Ham United de club waar hij als jochie van droomde. De club die aanklopte in Breda kwam echter uit Frankrijk. Het was het begin van een lange band van Kees en zijn toen nog jonge vrouw Annie met Frankrijk.

In Nederland was de KNVB minder blij met de overgang van Rijvers. Net als Wilkes voor hem kreeg de toen 24-jarige voetballer te horen dat hij niet meer welkom was in het Nederlands elftal. Het was op dat moment het voorlopige einde van ‘het gouden binnentrio’ van Wilkes, Rijvers en Abe Lenstra. Bij de volgende stap richting de professionalisering in het voetbal was Rijvers ook betrokken. In Parijs speelden de Nederlandse profspelers die in het buitenland actief waren een benefietwedstrijd ten bate van de slachtoffers van de Watersnoodramp. In de Watersnoodwedstrijd lieten de profs, die met 1-2 wisten te winnen van het ervaren Franse team, zien wat de Nederlandse fans in de afgelopen vier jaar onthouden was, namelijk het voetbal van de beste spelers die Nederland op dat moment had. Het was de volgende stap richting betaald voetbal in Nederland en Rijvers speelde er met assists bij beide doelpunten een grote rol in.

Veld liet het Rijvers allemaal vertellen en heeft het strak opgeschreven. Ook over de transferperikelen die Rijvers later in zijn carrière had. Daarbij heeft ze als familielid natuurlijk toegang tot de goede anekdotes zoals die ene als Kees en Annie Frankrijk proberen te verlaten op de vlucht voor een belastingaanslag van twintigduizend gulden. Ze worden gepakt bij de grens en het levert ze een nachtje cel op. Mooi is ook de herinnering van Veld hoe ze voor het eerst met haar opa naar een voetbalwedstrijd in de Kuip gaat en merkt dat naar het voetbal kijken door de ogen van een voormalig prof, coach en bondscoach heel anders is als kijken door de ogen van een voetballiefhebber.

Prof is het portret van een man die de meeste zullen kennen als de stuurse coach die zich met Oranje niet plaatste voor het EK Voetbal van 1984, doordat Spanje Malta wist te verslaan met 12-1. Rijvers zat zogenaamd te kaarten bij de buren. Hij zat in ieder geval bij de buren zijn best te doen om die wedstrijd te missen, omdat hij vooraf toch al overtuigd was dat het slecht zou aflopen voor hem en het Nederland elftal. Hij kreeg helaas gelijk en op enkele terugkeermomenten na was het eigenlijk het einde van het actieve coachen van de man die PSV in de jaren zeventig naar drie landstitels leidde. Maar Rijvers was ook de man die als bondscoach talenten als Ruud Gullit, Frank Rijkaard, Wim Kieft en Marco van Basten liet debuteren. Rijvers blikt terug hoe hij tijdens de kwalificatie naar het WK van 1986, voelde dat het klaar was voor hem, zonder dat hij hardop zal zeggen dat hij gewipt werd door de KNVB en Rinus Michels. We weten allemaal hoe de laatste bijna vier jaar later met die talentjes wist te oogsten. “Het was voor mij de bevestiging dat ik de juiste keus had gemaakt”, zegt hij.

Het is niet de definitieve biografie van Rijvers, al zal die er misschien wel nooit komen. Daarvoor moeten er veel meer mensen aan het woord komen over hem en over enkele conflicten waarbij Rijvers betrokken was. Maar het is wel de eerste biografie. En met negentig jaar zal Rijvers, die toch al nooit veel zin had om langdurig te praten met journalisten, zijn verhaal niet veel vaker gaan vertellen. Verplichte kost dus.